Matka Boska Ostrobramska

Warsztaty malarskie, pracujące na potrzeby odbiorców wiejskich, przygotowywały szeroki asortyment obrazów różniących się ceną, przeznaczeniem, ale także jakością. Malowano na różnych podłożach – w XVII i XVIII wieku na blasze cynkowej lub żelaznej. Obrazy na takim podłożu powstawały głównie z przeznaczeniem do przydrożnych kapliczek, najwięcej zachowanych powstało w 1. połowie XIX wieku. Od blachy wyżej ceniono malowidła na desce lipowej lub topolowej. Wykonywano je w warsztatach cechowych, głównie jako kopie obrazu jasnogórskiego, z przeznaczeniem do kościołów. Szczególną grupę wśród nich stanowiły tak zwane obrazy wysadzane, w których jedynie twarze i dłonie były malowane, partie szat i tło zaś wykonywano z masy plastycznej, stosując ozdobną technikę grzebykową. Podstawą asortymentu warsztatów rzemieślniczych – częstochowskich, małopolskich czy śląskich, były jednak obrazy na płótnie. Kupowano je do domów wszystkich stanów społecznych oraz z przeznaczeniem do umieszczania w chorągwiach kościelnych lub feretronach. Najstarsze, namalowane na lnianym płótnie samodziałowym, pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku. Większość z zachowanych obrazów powstała na płótnie fabrycznym, stosowanym od lat 30. XIX wieku.

Najtańsze, ale także najmniej trwałe obrazy powstawały na papierze. Początkowo malowano je farbami pokostowymi na kartonie wykonanym z bawełny. W 2. połowie XIX wieku zaczęto stosować farby wodne temperowe, do których, dla zwiększenia funkcji kryjącej, dodawano czasami klajster żytni lub żelatynę. Zauważono, iż „nienależące do cechu, tak zwane malarstwo wodne, czyli gwaszowe […] niewłaściwy przyjęło kierunek, a szczególnie pomijając już uwagę na rysunek – poprzez obfite używanie farb jaskrawych […] jasnożółtej i błękitnej (ultramaryny), dawniej prawie nieznanych […]. Powodów do wprowadzenia tego zepsutego gustu jest dość, a między innymi liczenie na nieznajomość i dopuszczenie cen zbyt małych, bo obraz łokciowy tego gatunku sprzedaje się od ośmiu do czterdziestu groszy, gdy sam papier kosztuje około pięciu groszy. Za tę cenę idzie niesłychana i pośpieszna produkcja”.