Maska calao

Maski dogońskie należą do tajnego stowarzyszenia Awa, którego członkami (awa larani) są obrzezani mężczyźni. Słowo awa pochodzi z języka sigi-so i jest też terminem określającym cały kompletny maskujący strój z włókien. Struktura Awa oparta jest na grupach wiekowych, czyli grupach osób inicjowanych w tym samym czasie. Na czele stowarzyszenia masek stoją starcy, którzy uczestniczyli w dwóch kolejnych świętach Sigi odbywających się co 60 lat, zwani Mulono. Spośród nich wybiera się Wala-baga (przywódcę masek), osobę doskonale znającą ich tajniki. Ważną funkcje sprawują też Olubaru znający sekretny język sigi-so, wtajemniczeni w kult awa. Przy okazji każdego Sigi wybierani są młodzi ludzie inne puru, którzy w odosobnieniu przechodzą długie szkolenie i po jego zakończeniu stają się nowymi Olubaru. Pod koniec nauki otrzymują pomocników zwanych Kabaga, którzy asystują im podczas wykonywania obowiązków. Kolejne miejsce w hierarchii Awa zajmują mężczyźni, którzy uczestniczyli w jednym Sigi. Mężczyźni w średnim wieku są odpowiedzialni za prawidłowe przygotowanie i wykonanie tańców w maskach.

Członkowie Awa współorganizują uroczystości religijne, pełnią podczas nich funkcje porządkowe. W czasie Sigi, świąt zasiewów, rytuałów baga bundo czy ceremonii Dama dbają o ład i porządek we wsi. W tym czasie powinny ustać wszelkie kłótnie. Osoby zakłócające porządek muszą się liczyć z nałożeniem wysokiej kary, głównie finansowej. Pieniądze te zasilają fundusz stowarzyszenia masek i przeznaczane są na zakup żywności spożywanej podczas świąt oraz na pozyskanie przedmiotów i materiałów niezbędnych do przeprowadzenia obrzędów.

Ewa Prądzyńska