Wielkie Święta

Prezentowany fragment ikony stanowi trzecie skrzydło poliptyku, odlanego w mosiądzu i ozdobionego emalią, z wizerunkami wydarzeń Nowego Testamentu. Produkcję tego typu składanych obrazów rozwinęli na szeroką skalę staroobrzędowcy, którzy nie uznawszy w XVII w. reformy liturgicznej odłączeni zostali od nurtu oficjalnej moskiewskiej cerkwi. Wyroby staroobrzędowców cieszyły się popularnością w całej Rosji pomimo stosowanych wobec nich restrykcji, jak chociażby zakaz odlewania tego typu przedmiotów wydany przez cara Piotra I w 1722 r. Począwszy od Pomorskich wytwórni metalowe przedmioty kultu od końca XVII w., aż po XX w. były powielane i naśladowane w Moskwie, na Powołżu, Uralu, Syberii, patrz S.12780MŁ. Do wytwarzanych przez staroobrzędowców należały „dwunadziesiatyje prazdniki” z wizerunkami dwunastu najważniejszych świąt, z dodatkiem popularnych ikon maryjnych. Na prezentowanym skrzydle z poliptyku, uzupełniającym święta zobrazowanie na S.12860MŁ, znajdują się przedstawienia: Zstąpienie Chrystusa do Otchłani, Wniebowstąpienie, Trójca  Święta Starotestamentalna, Zaśnięcie Bogurodzicy, a na kokoszniku w zwieńczeniu Podwyższenie Krzyża Świętego. Od czasu zastosowania skrzynki formierskiej w XVIII w. ikony metalowe wykonywano wlewając rozgrzany stop do formy, w puste miejsce powstałe po odciśniętym w glinie modelu. Do wykonania wielokwaterowych skrzydeł składanych ikon używano modeli z pojedynczymi scenami (patrz S.12797MŁ), zestawiając z nich gotowe kompozycje, które po odlaniu łączno zawiasami splatanymi. Na licu zamkniętej jak księga ikony obrazowano Golgotę z ośmiokończastym krzyżem – miejsce Męki Chrystusa i odkupienia człowieka. Zamykając ikonę składano najpierw zewnętrzne, potem dwa pozostałe skrzydła do rozmiaru pojedynczego, o podwójnej grubości. Dzięki temu składanymi ikonami chętnie posługiwano się w podróży i używano ich jako osobistych przedmiotów kultu.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967