Kołpak księcia Filipa II (1573-1618)

Kołpaki – wysokie nakrycia głowy, często z otokiem – stały się modne w ostatniej ćwierci XVI wieku na fali ówczesnego zainteresowania Bliskim Wschodem. W inwentarzach nie nazywano ich zwykle kapeluszami, lecz czapkami. Czasami określano je także jako „czapki polskie”.

Wśród kołpaków wydobytych z krypty książęcej pod kościołem zamkowym w Szczecinie wysoką jakością wykonania wyróżniają się dwa haftowane egzemplarze. Jeden z nich został zidentyfikowany przez badaczy jako należący do Filipa II, na podstawie porównania ze znanym ze zdjęć archiwalnych pośmiertnym wizerunkiem księcia.

Kołpak Filipa II został uszyty z aksamitu, pierwotnie w kolorze czarnym. Złoty haft o linearnym, roślinno-geometrycznym wzorze, z charakterystycznym motywem goździków, tworzył na tle czerni olśniewający efekt. Obecnie oplot nici jest w większości wykruszony, brakuje też wielu złoconych cekinów, jednak haft zachował się w całości i nadal wygląda bardzo efektownie.

Dzięki portretowi pośmiertnemu oraz opisowi uroczystości pogrzebowej wiadomo, że kołpak Filipa II ozdobiony był szeregiem złotych, wysadzanych diamentami i perłami klejnotów (dwa z nich znalezione w krypcie kościoła zamkowego znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie), a także kitką z piór czarnej czapli. Złote hafty i klejnoty podkreślały splendor władzy, zaś czerń aksamitu i czarne pióra przy kołpaku nadawały strojowi powagi odpowiadającej charakterowi ceremonii pogrzebowej.

Monika Frankowska-Makała