Talerzyk czarnofirnisowany

Niewielki, ceramiczny talerzyk o rozchylających się ściankach i małej stopce. Wykonany z jasnoczerwonej gliny, której kolor skrywa jednak niemal na całej powierzchni lekko połyskujący firnis (zwany także pokostem). Czarne naczynko o charakterze użytkowym pozbawione jest dekoracji.

Talerzyk powstał najpewniej w regionie Kampanii (dzisiejsze tereny Południowych Włoch). Istniejące tam w starożytności greckie kolonie już od VII wieku p.n.e. importowały ceramikę helleńską. Później zaczęły produkować na własne potrzeby, wzorując się jednak na wyrobach przywożonych. W V w. p.n.e. wielu greckich rzemieślników przybyło do miast Wielkiej Grecji, także tych położonych w Południowej Italii (z powodu kryzysu ekonomicznego spowodowanego wojną peloponeską). To oni przyczynili się do szybszego rozwoju ceramiki na tych terenach. Takie pokryte w całości czarnym firnisem przedmioty, do jakich należy miseczka wilanowska, pojawiają się około połowy VI wieku, a już w II. połowie V wieku są już szeroko rozpowszechnione.

Jak powstał ten przedmiot? Najpierw pożądany kształt wytoczono na kole garncarskim, a potem dokładnie wysuszono. Następnie część powierzchni pokryto firnisem, czyli delikatną, specjalnie przygotowaną i oczyszczoną glinką bogatą w żelazo. Jak widać fragment miseczki po prostu w niej zanurzono. Jednak czarny kolor pojawiał się dopiero po wypale w odpowiednich warunkach w piecu do ceramiki. Najpierw naczynko wypalano w atmosferze z dostępem tlenu, a po osiągnięciu odpowiedniej temperatury odcięto jego dopływ (zamykając otwory pieca i być może dokładając mokrego drewna), dzięki czemu zawarte w wierzchniej glince tlenki żelaza ulegały redukcji i zmieniły kolor z czerwonego na czarny. Glinka ta także lekko się nadtapiała – nadając naczyniom charakterystyczny, satynowy połysk, widoczny na talerzyku do dziś.