Figura kultu przodków

Rzeźbiona w grafitowym kamieniu figurka mintadi najprawdopodobniej przedstawia mężczyznę. Postać trzyma w dłoniach bliżej nieokreślony przedmiot o walcowatym kształcie, który od zewnątrz został ozdobiony pionowymi nacięciami, a zakończony okrągłym kawałkiem przezroczystego szkła, które symbolizuje powierzchnię wody oraz sugeruje połączenie figury z królestwem przodków. Według mitologii Bakongo wodę uważa się za świat środkowy, przestrzeń oddzielająca świat żywych od świata zmarłych. Figurka związana była z kultem przodków. Słowo mintadi w języku kikongo oznacza strażników, opiekunów. Uważa się, że mintadi były wykorzystywane do dekoracji oraz ochrony grobów władców, królewskich dostojników oraz ich żon i matek. Według tradycji ustnej głoszonej przez Bakongo, mintadi mogą się poruszać i pełnić rolę pośredników pomiędzy światem żywych i umarłych. Nie służyły i nie służą do celów magicznych. Większość mintadi to substytuty władcy wciąż żyjącego, lecz chwilowo nieobecnego oraz podobizny zmarłych naczelników, które mają zapewniać ciągłość i trwałość władzy.

Mintadi uważane są za przedmioty przechowujące siłę życiową zmarłego, która uwalniana jest w momencie jego śmierci. Siłę zmarłego umieszcza się w rzeźbie za pomocą obrzędów pogrzebowych. Wykorzystuje się ją dla dobra społeczności, na potrzeby żyjących i tych, którzy dopiero mają się urodzić. Rzeźba nie jest wyobrażeniem rzeczywistego człowieka. Ważna jest symbolika poszczególnych jej elementów oraz atrybutów. Głowa jest najważniejszym elementem figury. Symbolizuje siedlisko duszy i myśli człowieka. Podkreślony brzuch, pępek i narządy płciowe traktowane są jako symbole prokreacji, łączności pokoleń. Nakrycie głowy, fryzura, laska, skaryfikacje oraz ozdoby mają wskazywać na konkretną jednostkę, jej pozycję i rolę społeczną.

Katarzyna Findlik-Gawron