Czarka

Czarka do picia herbaty o głębokiej czaszy, osadzona na niskiej pierścieniowej stopce. Pośrodku pokrywki uchwyt. Pokryta całkowicie czarną laką kuru – urushi, polerowaną. Dekorowana różnobarwnym pyłem złotym, łączonym z innymi metalami. Przedstawia scenę pejzażową, pawilon na palach nad wodą na tle drzew, skał oraz pary jaskółek w locie. Skały przestawione w technice reliefu. Ten sam motyw zdobi zewnętrzną stronę pokrywki. Dno czarki od wewnątrz dekorowane motywem kwiatów na gałązce, złocone. Japonia, Średnie Edo, XVII wiek.
Laka to żywica sumaka lakowego, rosnącego na południe od rzeki Jangcy, używana w japońskiej i chińskiej sztuce zdobniczej, często barwiona. Żywicę sumaka lakowego uzyskuje się przez nacięcie kory, wtedy wypływa z drzewa gęsty sok w postaci szarej emulsji. Substancja ta ciemnieje w kontakcie z powietrzem, a po odparowaniu wody w twardnieje. Żywica jest następnie oczyszczana i barwiona tlenkami metali. Szkielet przedmiotu wykonywano głównie z drewna wyszlifowanego, czasem oklejonego papierem lub płótnem dla wyrównania powierzchni. Lakowano także skórę, metal, papier mâché, plecionkę bambusową. Lakę nakładano wielokrotnie przed nałożeniem warstw,  po stwardnieniu powierzchnia była dokładnie polerowana. Ilość nakładanych warstw zależała od techniki zdobienia. Przy gładkich tłach wystarczyło kilka warstw, przy rzeźbieniu nawet kilkaset. Laka stanowiła tło dla dekoracji. Techniki zdobienia laki ogólnie można podzielić na inkrustację, rzeźbienie i prószenie. Dwie pierwsze techniki pochodzą ze sztuki chińskiej, prószenie jest wkładem Japonii. Czarną i czerwoną laką pokrywano tace, grzebienie, biżuterię, gliniane naczynia, a nawet zbroje i trumny. Najstarsze wyroby z laki pochodzą z IV tysiąclecia p.n.e. Przez wieki sztuka zdobienia laką prawie zanikła, odrodziła się ponownie w XVIII/XII wieku naszej ery. Laka służyła do wyrobu bądź zdobienia mebli, naczyń, pędzli. Proces zdobienia tym rodzajem laki polegał na wielokrotnym pokrywaniu powierzchni żywicą i  rzeźbieniu ornamentu w każdej warstwie, co nadawało temu zdobieniu przestrzenności. Przedmioty z laki jako pierwsi sprowadzili do Europy w XVI wieku jezuici. Laka stała się popularna w XVII i XVIII wieku.

Dorota Rajchert