Zygmunt III Waza

Jednym z władców najbardziej zainteresowanych, a nawet zafascynowanych, medalierstwem był niewątpliwie Zygmunt III Waza. Król ten, śledzący nowe trendy w sztuce, znany był jako hojny mecenas. Wiadomo również, że sam także próbował swych sił w złotnictwie i medalierstwie. Źródła pisane informują, iż wykonanymi własnoręcznie medalami obdarowywał wybrane osoby ze swego otoczenia. Nie zachowały się żadne prace naszego monarchy, jednak wzmianki o nich znajdujemy w źródłach z epoki. Królewskie zamiłowanie zarażało również osoby z otoczenia monarchy. W czasach Zygmunta III Wazy znacząco wzrosła liczba osób uwiecznianych na medalach. Coraz bardziej także upowszechniała się moda na kolekcjonowanie tego typu obiektów. Najwybitniejszym przedstawicielem medalierstwa polskiego tego czasu był niewątpliwie Samuel Ammon, który całe życie artystyczne związał z Gdańskiem. Nic dziwnego, że także prezentowany medal, ze względu na jego walory artystyczne, przypisywano Samuelowi Ammonowi. Niestety brak ku temu przesłanek. W rzeczywistości najpewniej został on wykonany przez utalentowanego, ale niestety nieznanego medaliera na terenie Austrii lub Czech. Medal upamiętnia zdobycie i przyłączenie Smoleńska do Rzeczypospolitej w 1611 roku. Nawiązuje w ten sposób do zapoczątkowanej już wcześniej tradycji upamiętniania wielkich wydarzeń historycznych. Niewątpliwie znaczenie zwycięstwa smoleńskiego, osiągniętego po bez mała dwóch latach oblężenia, spowodowało, że medal wykonany z tej okazji był wyjątkowo okazały. Jedyny znany oryginalny egzemplarz został odlany ze złota o wadze 315 ówczesnych dukatów, co współcześnie odpowiada nieco ponad 1 kg kruszcu. Jest obecnie eksponowany w Kunsthistorisches Museum w Wiedniu. Awers medalu zawiera typowe dla epoki przedstawienie zwycięskiego władcy. Rewers natomiast powstał najpewniej na podstawie nieznanego wizerunku. Przedstawia kulminacyjny moment oblężenia, czyli scenę zdobycia miasta.

Prezentowaną kopię medalu wykonano w żelazie metodą odlewu. Podobnie jak inne późniejsze kopie różni się nieco wymiarami od oryginału. Użycie żelaza jako materiału odlewniczego skutkowało nieznacznym pogorszeniem oddania detali, które są nieco mniej czytelne niż przypadku oryginału czy innych kopii.

Leszek Poniewozik