Solniczka

Jednym z najwybitniejszych złotników polskich działających w na przełomie XVIII i XIX w. był Karol Rotkiel. Wyroby lubelskiego złotnika noszą cechy klasycyzmu z elementami barokowymi. Warto przyjrzeć się jego solniczce w formie łódki, na podstawie figuralnej. Ten niewielki przedmiot został wykonany z kutego, odlewanego oraz moletowanego srebra.

Dzięki moletowaniu na powierzchni powstaje dodatkowa, chropowata warstwa, zapobiegająca ślizganiu się danego przedmiotu. Moletowaniu poddaje się między innymi główki oraz uchwyty. Technika ta może służyć również do znakowania przedmiotów, czyli nadawania im określonych wzorów czy symboli.

Solniczka posiada prostokątną bazę na czterech nóżkach w formie kul i umieszczoną na niej mitologizującą figurkę, która dźwiga prostokątną łódkę z dwoma wolutowymi uchami. Upodobanie złotnika do tradycji greckich i rzymskich jest widoczne w jego licznych wytworach. Na solniczce, pochodzącej ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie, możemy dostrzec gryfa – mityczne zwierzę przedstawiane najczęściej z ciałem lwa oraz z głową i skrzydłami orła, jednak w wersji morskiej, czyli rybogryfa, posiadające tułów lwa, orle skrzydła, szpony i głowę oraz końskie uszy, ale w odróżnieniu od gryfa zamiast tylnych łap ma rybi ogon. W mitologii stwory te miały być zachłanne, pyszne, okrutne i z natury dzikie. Na przestrzeni wieków zaczęto przypisywać im wiele cech pozytywnych, między innymi szybkość, którą miały posiąść od orła, siłę od lwa oraz czujność od konia, tym samym cechowały się walecznością, odwagą i wytrwałością. Popularność motywu przejęło również chrześcijaństwo, które zaadaptowało gryfa jako symbol Chrystusa – jego boskiej i ludzkiej natury (lew i orzeł). Jako stworzenie symbolizujące Jezusa i jego podwójną naturę gryf pojawia się między innymi w Boskiej komedii Dantego. Występuje w Pieśni XXIX, gdy poeta i Wergiliusz przemierzają czyściec. Gryf jest tu jednym z uczestników procesji, którą napotykają wędrowcy. Ciągnie wóz, będący symbolem Kościoła:

Pośrodku, między Czterema Zwierzęty,
Wóz tryumfalny dwukólny pomykał,
Do szyi Gryfa misternie przypięty.
Gryf po trzy smugi skrzydłami przenikał,
Sam zaś pod nimi brał miejsce środkowe:
Do nieba sięgał, ale barw nie tykał.
Cudny twór złotą miał szyję i głowę,
A reszta ciała była barwy mlecznej,
Z którą się zlały barwy purpurowe.