Ukrzyżowanie

Ukrzyżowanie jako sposób zadawania śmierci, karę największą i najokrutniejszą, stosowano aż do IV wieku. Była to nie tylko śmierć w męczarniach. Stanowiła wyraz największego pohańbienia. Zapewne dlatego nie dotyczyła obywateli rzymskich, których uśmiercano przez ścięcie mieczem. Ukrzyżowanie stosowano wobec niewolników, zdegradowanych żołnierzy, złoczyńców, a także pierwszych chrześcijan.

Zanim skazany wyruszył na miejsce kaźni, był biczowany, często do nieprzytomności. Następnie udręczonemu przywiązywano rzemieniami do ramion poprzeczną belkę o długości 1,5–1,8 m, ważącą 37–54 kg. Skazanego eskortował oddział legionistów, a jeden z żołnierzy niósł tabliczkę z nazwiskiem i winą skazańca, później umieszczaną na szczycie krzyża. W przypadku Chrystusa brzmiał: INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum, czyli Jezus z Nazaretu, Król Żydowski). Zwykle miejsce kaźni znajdowało się na obrzeżach miasta lub poza nim. Przejście tej trasy było więc szczególnym rodzajem udręczenia i upokorzenia, a jednocześnie barbarzyńskim widowiskiem dla zgromadzonych.

Rzymianie stosowali najczęściej dwa rodzaje krzyża. Pierwszy, zwany crux commissa, miał kształt greckiej litery Tau (T) i powstawał przez nałożenie belki poziomej na pionową. Drugi to krzyż łaciński, składany (crux immissa). Trzeci rodzaj, używany najrzadziej, to krzyż ukośny (crux decussata), powszechnie nazywany krzyżem św. Andrzeja; na takim bowiem miał zginąć jeden z apostołów. Niekiedy stosowano także odwrócenie krzyża łacińskiego – głową w dół miał zostać ukrzyżowany św. Piotr.

Po przybyciu na miejsce kaźni poprzeczną belkę czopowano na słupie. W jego środkowodolnej części mocowano niekiedy coś na kształt podpory, w celu podtrzymania nóg. Skazańcowi podawano mieszaninę mocnego wina z mirrą lub żółcią – jako łagodny środek odurzający. Następnie go ukrzyżowywano przy pomocy gwoździ o długości 13–18 cm i średnicy 1 cm. Śmierć następowała w czasie trzech–czterech godzin, choć agonia mogła trwać do trzech dni. W zwyczaju Rzymian jeden z żołnierzy przebijał ciało mieczem lub włócznią, zadając śmiertelny cios z prawej strony klatki piersiowej, co miało być potwierdzeniem zgonu skazańca. Cesarz Konstantyn Wielki, który przeszedł na chrześcijaństwo, zakończył politykę prześladowań chrześcijan i zakazał stosowania kary ukrzyżowania.