Figura kultu przodków

Rzeźba ntadi (liczba mnoga mintadi) przedstawia kobietę trzymającą dziecko. Najprawdopodobniej ukazuje kobietę-naczelnika, zwaną w języku kikongo mfu-ma-ankento. Mintadi związane są z tradycją i kulturą królestwa Kongo powstałego w XIV wieku w dolnym biegu rzeki Kongo (dzisiejsze tereny północnej Angoli, Republiki Kongo, zachodniej części Demokratycznej Republiki Konga). Stawiano je na ołtarzach domowych, grobach szefów wiosek oraz na grobach ich matek i żon.

W kulturze Bakongo kobieta-naczelnik stoi na straży płodności oraz przeciwdziała bezpłodności, która zagraża jednostkom lub całej zbiorowości. Jest dawczynią pokoju i pogody ducha. Sprawuje władzę nad kobietami. Uważana jest za kobiecą wersję mfumu mpu – lokalnego naczelnika, który w królestwie Kongo pełnił funkcje religijne oraz sądownicze. Naczelnik nigdy nie występował w roli dowódcy wojskowego. Uważano bowiem, że mogłoby to zaburzyć płodność i pokój wspólnoty. Mfumu mpu związany ze światem przodków podtrzymuje więź pomiędzy żyjącymi potomkami a zmarłymi przodkami. Bakongo wierzą, że przodkowie mają wpływ na los żyjących ludzi oraz są odpowiedzialni za urodzaj.

Na omawianej rzeźbie widać masywny naszyjnik, który świadczy o wysokiej pozycji społecznej kobiety. Przedstawicielki elit zazwyczaj prezentowano w biżuterii, na którą składały się różnego rodzaju naszyjniki, bransolety i ozdoby z paciorków. Pierwszą ozdobą szlachetnie urodzonej dziewczynki w królestwie Kongo była nkwangu – mała, skromnie zdobiona bransoleta zakładana na nogę na wysokości kostki lub na nadgarstku, którą uważano za symbol elegancji. Dorosłe kobiety zakładały cięższą biżuterię. Nosiły m.in. dienge dia nsingu – ciężkie, bogato zdobione naszyjniki wykonane z miedzi, które ważyły nawet do kilku kilogramów. Wykonane na nich ryte wzory linearne miały symbolizować bogactwo. Obliczono, że zamożna kobieta mogła nosić około 10 kilogramów biżuterii.

Katarzyna Findlik-Gawron