Hol

Nazwy historyczne: BRAMA XVII i XVIII w do 1815)
                                  SIEŃ GŁóWNA ( poł. XIX w.); HALL (XIX i XX w.)
Nazwy inne: Sień
                      Wielka Sień
             Sień wjazdowa
Czas powstania: 1629-1641; 1890-1895
Architekci: (zapewne) Maciej Trapola (1629-1641;(zapewne) Amand Bauqué (1890-1895)
Artyści: Kazimierz Chodziński (1917)

Reprezentacyjny przejazdowy hol na wprost mostu i głównej alei oraz na osi frontowego zachodniego skrzydła, z zachowanym pierwotnym układem architektonicznym z 1629-41 należy do pierwotnych siedemnastowiecznych sklepionych wnętrz zamku łańcuckiego wzniesionego przez ks. Stanisława Lubomirskiego (1583-1649), pierwszego z tego rodu właściciela Łańcuta. Hol ma plan zbliżony do kwadratu, ze sklepieniem kolebkowo-krzyżowym, którego cztery przęsła wsparte są pośrodku, na jednym masywnym filarze. Przy południowej ścianie trakt przejazdowy dla zaprzęgów konnych wyłożony dębową kostką – zamknięty jest otworami bramnymi z łukiem odcinkowym: od zachodu z pełną żelazną dwuskrzydłową główną bramą, od wschodu z bramą w górnej części przeszkloną prowadzącą na dziedziniec wewnętrzny. W głębi holu, w ścianie północnej dwuskrzydłowe przeszklone drzwi zamknięte półkoliście, prowadzące na parter, przed którymi dwa szerokie stopnie, zaś w ścianie południowej prostokątny mały otwór wejściowy z jednoskrzydłowymi w części przeszklonymi drzwiami prowadzący do dawnych pomieszczeń mieszkalnych, przed którymi wąskie trzystopniowe schody. Dwa, czterokwaterowe, okna umieszczone są w północno-zachodnim narożu.
Obecny swój wystrój hol otrzymał w latach 1895 -1890 roku podczas wielkich prac remontowych i modernizacyjnych przeprowadzonych przez III ordynata Romana Potockiego (1851-1915) wraz z żoną Elżbietą z Radziwiłłów. Wnętrze, poza traktem przejazdowym na dziedziniec wewnętrzny, wybrukowanym dębową kostką, otrzymało mozaikową posadzkę w geometryczne pasy i stylizowane wzory roślinne, a przed wejściem w ścianie północnej z herbem Potockich Pilawę z klejnotem i  banderolą z zawołaniem, a wokoło ścian dębowa, cokołowa boazeria, z ornamentem papirusowym, zaś przy ścianie zachodniej, stanowiąca z nimi komplet, ławę cassapanca. Ściany i sklepienie ozdobiono groszkowanym tynkiem, w narożach, na słupie i pasach przy szwach sklepienia z tynkiem gładkim a sklepienie ponad filarem reliefowy ornament neoregencyjny. W zwornikach sklepienia umieszczono cztery stiukowe, polichromowane kartusze z herbami żon hrabiów Potockich z Łańcuta i zawołaniami na banderolach.
W północnej ścianie, obok okien, umieszczony został neorenesansowy kominek z białego marmuru. Naprzeciw niego, przy ścianie południowej ustawiono manierystyczną, z przełomu XVI i XVII wieku, półpełną rzeźbę Bellony na koniu w architektonicznym, z końca XIX wieku, obramowaniu z białego, czerwonego i zielonego marmuru. W południową ścianę filaru wmurowano w 1917 roku epitafium Romana Potockiego z czerwonego marmuru z jego  portretowym medalionem z brązu wykonanym przez Kazimierza Chodzińskiego.

Bibliografia:
Kossakowska-Szanajca Zofia, Majewska-Maszkowska Bożenna, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964, s.134-137.
Omilanowska Małgorzata, Sito Jakub, Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa T.III, zeszyt 5, Warszawa 1994, s. 23-24.
Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie zwięzły opis dziejów i zbiorów, Lwów 1933, s. 55-56.

                                                                                                Aldona Cholewianka-Kruszyńska