Ulica Jezuicka w Lublinie

Teka Lublin należy do dojrzałych dzieł graficznych Leona Wyczółkowskiego (1852–1936), który grafice poświęcił ponad trzydzieści lat swojej działalności artystycznej, zarzucając na jej rzecz malarstwo olejne. Graficznym medium zainteresował się około roku 1900. Już jako dojrzały artysta zaczął analizować możliwości techniczne między innymi akwaforty, akwatinty, algrafii, fluoroforty i przede wszystkim litografii. Dzięki zbliżonym efektom odbitki litograficznej do rysunku i malarstwa oraz możliwościom eksperymentowania, które najbardziej odpowiadały preferencjom i temperamentowi Wyczółkowskiego, litografia stała się jego ulubioną techniką. Cykle prac graficznych publikował w niskonakładowych tekach poświęconych pejzażowi oraz architekturze polskich miast. W panoramicznych widokach, ujęciach zabytkowych budowli i odtwarzanych z pietyzmem detalach architektonicznych łączył umiejętność dokumentacyjną z niezwykłą pasją indywidualnego odczuwania architektury. Teka Lublin stanowi jeden z najpiękniejszych portretów graficznych miasta, który artysta uzupełnił trzema planszami niezwiązanymi z miejską architekturą. Należą do nich dwie wersje Sosenek i Stara lipa w Piotrawinie. Wyczółkowski przygotował rysunkowe szkice podczas pobytu w Lublinie w 1918 roku. Złożoną z siedemnastu plansz autolitograficznych tekę wydano rok później w Krakowie w dwudziestu egzemplarzach. Po wydrukowaniu założonego przez artystę nakładu kamienie litograficzne zostały zniszczone, co w przypadku Wyczółkowskiego było częstą praktyką i nadawało jego odbitkom unikatowy charakter.

W planszy numer 3, przedstawiającej ujętą perspektywicznie ulicę Jezuicką, artysta zróżnicował plany, kontrastując je natężeniem litograficznej kredki. Architektoniczne detale ujętych w zbliżeniu, przyciętych wąskim kadrem kamienic artysta podkreślił konturem i zintensyfikowaną plamą światłocienia, podobnie jak widoczny w oddali hełm katedralnej wieży. W przypadku górującej nad kompozycją sylwety Wieży Trynitarskiej i katedralnego tympanonu delikatny, szkicowy rysunek współistnieje z łagodnie otulającym bryły budowli cieniem.

Anna Hałata