Denar Władysława Hermana

Po załamaniu się panowania Bolesława Śmiałego (1058–1079) i jego śmierci na wygnaniu na Węgrzech w 1081 roku tron w Polsce objął jego brat Władysław Herman (1081–1102). W ciągu ponad dwudziestu lat rządów wybijał on denary utrzymane w jednym typie ikonograficznym – z przedstawieniem władcy na awersie, opisanym na części egzemplarzy książęcym imieniem VLADIZLAVS, oraz trzywieżową budowlą na stronie odwrotnej otoczoną niekiedy napisem CRACOV, wskazującym na lokalizację mennicy. Denary bez określenia mennicy wybito być może w Płocku – w drugiej siedzibie księcia. Ikonografia awersu tych monet nawiązuje do denara książęcego Bolesława Śmiałego; przedstawienie na rewersie jest z kolei zaczerpnięte z denara królewskiego tego władcy. Na denarach Władysława Hermana kopulaste zwieńczenia budowli szybko zostały zastąpione dachami z krzyżem na każdej wieży. Jednocześnie w odróżnieniu od denarów Bolesława Śmiałego postaci księcia Władysława nie towarzyszą insygnia władzy, takie jak miecz, włócznia czy korona. Był to wyraz rezygnacji księcia z dążeń do uzyskania korony królewskiej i suwerenności względem cesarza.

O ile denary królewskie Bolesława Śmiałego zawierały jedynie kilkanaście procent srebra, to następujące po nich emisje Władysława Hermana mają co najmniej 50% tego kruszcu. Wynikało to z zaprzestania budzącej społeczne niezadowolenie fiskalnej polityki monetarnej Bolesława Śmiałego, która mogła być jednym z powodów buntu przeciw jego władzy. Zasobniejsze w srebro denary w rękach Władysława Hermana służyły do ugruntowania poparcia dla niego, zwłaszcza w kręgach, które wyniosły go do władzy. Zdewaluowane denary królewskie Bolesława Śmiałego były wycofywane z użycia.

Obieg denarów Władysława Hermana był ograniczony przede wszystkim do Małopolski z ziemią sandomierską i Lubelszczyzną, Mazowsza, w mniejszym stopniu Śląska i Polski środkowej. Monety te pozostały w użyciu przez kilkadziesiąt lat, aż do początku lat 40. XII wieku.

Tomasz Markiewicz