Ruina zamku w Dąbrowicy od strony Lublina

Album Lubelskie to dzieło powstałe w latach 1857–1859 na podstawie akwarel wykonanych w 1852 roku przez Adama Lerue. Artysta swymi rysunkami i akwarelami przyczynił się do inwentaryzacji zabytków Lublina i regionu – jak sam napisał we wstępie do tego dzieła – bliskiego jego sercu ze względu na miejsce urodzenia – Dubienkę. Przy jego powstaniu pracowali także Julian Cegliński oraz Władysław Walkiewicz, którzy wykonali litografie w warszawskim zakładzie litograficznym Adolfa Pecqa.

Historia zamku w Dąbrowicy sięga XV wieku i jest związana z dziejami wpływowego rodu Firlejów, którzy od 1409 roku mieli tam siedzibę. Dzięki Firlejom powstały Czemierniki (1507 rok), Janowiec (1573 rok), Lewartów (1543 rok), Firlej (1557 rok), Markuszów (1686 rok) i Baranów oraz liczne rezydencje renesansowe. W Lublinie ufundowali kaplicę przy kościele Dominikanów. Ostatnim dziedzicem majątku w Dąbrowicy był Józef Firlej. Wskutek dzierżawy przez Piotra Bojanowskiego rezydencja znacznie zniszczała, sprawa oparła się o sąd. Zachował się szczegółowy opis zniszczeń dokonanych podczas dzierżawy, sporządzony w 1694 roku: „Naprzód z przyjazdu od Lublina mur in area zostający i pale[s] dzielący od folwarku, zrujnowany tak dalece, że tylko same fundamenta restant. In aream wszedłuszy, pałac włoską manierą ze dwiema kondygnacjami, jako restant mury gołe, wymurowany, z okazji nieboszczyka Imci Pana Piotra Bojanowskiego, spalony, jak allegat gromada, wniwecz przez niego zrujnowany”.

Nie wiemy wiele na temat wyglądu zamku. Budowla budziła zainteresowanie artystów, jest znana dzięki pierwszym inwentaryzatorom zabytków polskich – Zygmuntowi Vogelowi, Leonowi Urmowskiemu oraz Adamowi Lerue. Rycina przedstawia dwie ośmioboczne wieże, jedyny zachowany do dziś fragment budowli, w którym mieściła się kaplica.

Klara Sadkowska