Rybak

Apoloniusz Kędzierski (1861–1939) jako uczeń Józefa Brandta bywał częstym gościem w Orońsku, w majątku należącym do artysty. Studia odbył pod kierunkiem Aleksandra Kamińskiego i Wojciecha Gersona w warszawskiej Klasie Rysunkowej. Dzięki wsparciu finansowemu Brandta kontynuował naukę w monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1889 roku osiadł w Warszawie, angażując się w życie artystyczne kraju. Motyw brodzącego w wodzie rybaka z charakterystycznym sakiem – rozpiętą na obręczach siecią, ujętego na tle sumarycznie potraktowanego pejzażu, jest jednym z wielu ujęć tego przedstawienia zapoczątkowanych przez artystę w latach 90. XIX wieku, podczas wyjazdów w okolice Opoczna. W scenach z rybakiem, różniących się sposobem kadrowania, Kędzierski eksperymentował również z techniką – obok wersji olejnej pojawiały się kompozycje w technice pastelowej i akwarelowej. Właściwości akwareli, po którą sięgnął jako dojrzały artysta, dawały możliwość szybkiego rejestrowania studiów plenerowych odwołujących się do urody polskiego pejzażu. Przedstawienie odnosi się do ważnego dla Kędzierskiego i innych twórców Młodej Polski problemu ludowości i fascynacji rodzimym folklorem będącego wyrazem szacunku dla ciężkiej pracy chłopów podpatrywanych na roli, podczas zwózki drewna, żniw czy łowienia ryb. Wnikliwa obserwacja życia w pełnej harmonii z przyrodą zdradza wrażliwość kolorystyczną Kędzierskiego, który poszukując efektu barwnego, z wyczuciem kontrastuje zimne i ciepłe barwy, wycisza paletę do zgaszonych tonów chłodnego błękitu i zieleni, przytłumionych oranżów, brązu i tworzącej modelunek rozmytej czerni. Scena staje się pretekstem do analizowania właściwości luministycznych naturalnego światła, którym artysta poświęca szczególną uwagę w swoim malarstwie. Refleksy rozproszonych promieni słonecznych ślizgają się po tafli wody i szuwarach, rozświetlają płaszczyznę nieba i partie stroju mężczyzny, wywołując, mimo starannie przemyślanej, zrównoważonej kompozycji, złudzenie lirycznej nastrojowości i ulotności chwili. Ten efekt potęguje również rozmycie i rozedrganie cienia na płaszczyźnie wody poruszonej ruchem rybaka. Wyraźnie wyczuwalny ton refleksji i zadumy nad pięknem rodzimego pejzażu ujawnia emocjonalny stosunek artysty do przyrody i otaczającej rzeczywistości.

Anna Hałata