św. Mikołaj

Jedną z najpopularniejszych w ikonografii chrześcijańskie postacią był św. Mikołaj Cudotwórca biskup Mirry w Azji Mniejszej, żyjący w III/IV w. Uznany za dobroczyńcę w każdej potrzebie św. Mikołaj został patronem marynarzy, rybaków, krawców, tkaczy, rzeźników, kupców, młynarzy, kamieniarzy, piwowarów, aptekarzy, adwokatów, uczniów, podróżnych, dziewcząt pragnących znaleźć mężów. Cuda dokonane przez niego za życia i po śmierci przyczyniły się do szybkiego rozwoju kultu i powstania licznych wariantów obrazowych. Na Rusi od czasu przyjęcia chrześcijaństwa Mikołaj Cudotwórca cieszy się nieustającą czcią wyznawców, o czym świadczy znacząca ilość jego wizerunków, patrz S.12683MŁ, S.12796MŁ, S.12805MŁ, S.12866MŁ, S.12868MŁ, S.12950MŁ. Na prezentowanej ikonie występuje on jako obrońca miasta Możajska, patrz S.12836MŁ. Wokół postaci św. Mikołaja przy obrzeżu portretowych ikon w tak zwanym „klejmie” zaczęto umieszczać sceny ukazujące najważniejsze wydarzenia jego życia i dokonane cuda, jak : narodzenie św. Mikołaja, chrzest, ukazanie się cesarzowi Konstantynowi, wyświęcenie na biskupa, pocieszenie więźniów, uratowanie niewinnie skazanych, ocalenie i zwrócenie rodzicom syna z niewoli, uratowanie młodzieńca z toni morskiej, uzdrowienie opętanego, zwrócenie kobierca żonie starca, złożenie świętego do grobu, przeniesienie jego relikwii do Bari, dostarczenie trzech miarek złota na posag dla ubogich panien, uciszenie burzy na morzu podczas podróży do Jerozolimy. Na prezentowanej ikonie dokładnie opisane sceny ukazują: narodzenie św. Mikołaja, jego chrzest, nauka, obdarowanie posagiem trzech panien, powołanie na biskupstwo, ukazanie we śnie cesarzowi Konstantynowi, udział w Soborze Nicejskim i potępienie nauki Ariusza, uratowanie trzech niewinnych więźniów, cud z ikonami świętego, uratowanie skazanego na ścięcie mieczem, zwrócenie rodzicom syna z niewoli, pogrzeb św. Mikołaja. 

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967