Wiktoria Longchamps de Berier

W Muzeum biograficznym Wincentego Pola w Lublinie znajduje się fotografia siostry poety, Wiktorii Ewy Longchamps de Berier (1817–1898), wykonana w warszawskim atelier Waleriana Twardzickiego (ul. Niecała 12). Do zbiorów przekazała ją w 1987 roku Janina Romanówna Mierzejewska (1904–1991), spokrewniona z rodziną aktorka.

Po śmierci ojca w 1823 roku Wiktoria znajdowała się pod opieką starszej siostry, Zofii Bułharowskiej (1809–1856), osoby wykształconej, władającej kilkoma językami, uzdolnionej pianistki. 28 lipca 1840 roku zawarła związek małżeński ze stryjecznym bratem, Wincentym Longchamps de Berier (1808–1881), uczestnikiem powstania listopadowego, absolwentem Wydziału Prawa Uniwersytetu Wiedeńskiego. Rodzina mieszkała we Lwowie, w Mostkach pod Lwowem, w Gumniskach koło Tarnowa, Tarnopolu i Przemyślu. Ich dziećmi byli: Bogusław (1844–1897), Wincenty (1845–1894), Zygmunt (1846–1919) – uczestnicy powstania styczniowego – oraz Kazimiera (1850–1898) poślubiona przez Antoniego Grossa.

Wiktoria była współtowarzyszką działalności konspiracyjnej męża. W ich przemyskim mieszkaniu skupiało się życie patriotyczne i religijne. W 1863 roku odbywano tam narady, produkowano amunicję i środki sanitarne oraz udzielano schronienia powstańcom.

Nie wybaczyła najmłodszemu synowi, Zygmuntowi, przejścia na służbę w armii pruskiej. W testamencie wszystko zapisała córce Kazimierze, Zygmuntowi ofiarowując jedynie, z oczywistą aluzją, Dzieła Wincentego Pola.

Pozostawała w bliskich relacjach z bratem Wincentym – poetą. Gościła go, wraz z córkami, w Przemyślu, między innymi wiosną 1861 roku, gdy kończył pracę nad poematem Pacholę hetmańskie. W 1860 roku razem z bratanicą Julią Polówną odebrała w Lublinie akt darowizny folwarku Firlejowszczyzna.

Była znaną działaczką społeczną i filantropką, założycielką i długoletnią sekretarką powołanego w 1868 roku w Przemyślu Towarzystwa Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo. Działała również w Zakładzie dla Ubogich Dziewcząt, którego była fundatorką. W ochronce sióstr Felicjanek w Przemyślu ufundowano poświęconą jej tablicę pamiątkową. Zmarła we Lwowie 28 marca 1898 roku, spoczywa w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Łyczakowskim.

Grażyna Połuszejko