Sąd Midasa

W okresie baroku dużym zainteresowaniem cieszyły się obrazy o tematyce mitologicznej. I tak holenderski malarz Gerrit van Honthorst, który początkowo kształcił swój warsztat pod okiem rodzimego mistrza Abrahama Bloemaerta, wyjechał na ponad dziesięć lat do Włoch, aby tam doskonalić swoje zdolności, studiując malastwo włoskich mistrzów, takich jak Caravaggio, którego dzieła odcisnęły piętno na twórczości młodego artysty pochodzącego z Północy. Dzięki uważnej obserwacji dzieł artystów włoskich Honthorst opanował niemalże do perfekcji stosowanie efektów świetlnych, szczególnie przy użyciu niewidocznego źródła światła. Artysta zatem z upodobaniem wybierał i malował sceny nocne, zwane nokturnami, które umożliwiały mu korzystanie z zaawansowanych technik z użyciem kontrastów światłocieniowych. Zasłynął jako twórca, któremu nadano przydomek Gherardo della Notte.

Obraz pochodzący ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie przedstawia scenę ze znanego mitu o legendarnym królu Frygii Midasie. Starożytny władca został powołany jako sędzia, który miał wyłonić zwycięzce w zawodach muzycznych pomiędzy Apollinem, bogiem piękna i muzyki, i Marsjaszem, satyrem znanym z mistrzowskiej gry na aulosie. Werdykt wydany przez Midasa, który uznał grę Marsjasza za piękniejszą, nie spodobał się przewodnikowi muz Apollinowi, który ukarał króla oślimi uszami. Od tamtej pory nieszczęsny władca ukrywał „dar” Apollina pod wielkim turbanem, tak aby żadne wścibskie spojrzenie poddanych nie mogło odkryć jego tajemnicy. O sekrecie wiedział tylko nadworny fryzjer władcy. Midas pod groźbą kary śmierci zabronił mu wyjawić komukolwiek, co ukrywa pod zwojami materiału. Sekret ciążył słudze tak bardzo, że pewnego dnia udał się na nadmorską plażę, wykopał głęboki dół, do którego z całych sił krzyknął: „Król Midas ma ośle uszy!”, po czym zasypał go i, zrzuciwszy ciężar tajemnicy, wrócił po pałacu. Po pewnym czasie w miejscu dołu wyrosła kępa trzcin, które nawet przy najmniejszym powiewie wiatru cicho szemrały słowa wypowiedziane przez sługę. W konsekwencji cały kraj dowiedział się o wstydliwej tajemnicy władcy.