Maska kanaga

Maska kanaga nazywana jest w języku sigi-so awa donu pini, co tłumaczy się jako „młoda maska z drewna”. Podobnie jak inne maski dogońskie tańczy w trakcie świąt pogrzebowych Dama, których celem jest przeniesienie dusz zmarłych w szeregi przodków.

Jest najpopularniejszą maską dogońską. Jej wizerunek widnieje na większości broszur turystycznych reklamujących nie tylko region zamieszkiwany przez Dogonów, ale całą Republikę Mali. Powodzeniem cieszy się też wśród członków stowarzyszenia Awa i dlatego w trakcie świąt pogrzebowych Dama pojawia się ich najwięcej. Gdy w 1935 roku Marcel Griaule, francuski antropolog obserwował rytuał Dama, uczestniczyły w nim 74 maski, z czego aż 29 to były kanagi. Maski trzymają w rękach oganiaczki, którymi wymachują w rytm muzyki. Tańczą w szeregu ustawione jedna za drugą. Układ choreograficzny jest skomplikowany, składa się z sekwencji wolniejszych oraz bardziej dynamicznych. W kulminacyjnym momencie tancerze ruchem okrężnym wyginają się do tyłu, a następnie płynnym i jednocześnie zamaszystym przechylają do przodu, imitując uderzenie drewnianą częścią maski o ziemię. Najpierw ten układ wykonuje pierwsza stojąca w szeregu maska, następnie dołącza do niej w równym tempie druga, po niej trzecia i tak dalej. Wszystkie razem tworzą niezwykłe, rytmiczne widowisko. Tancerze odgrywają tylko ruch uderzenia zwieńczeniem maski o ziemię, ale zdarza się, że faktycznie tak jest dlatego górne krawędzie kanagi są często uszkodzone. Wszystkie takie ułamane fragmenty są skrupulatnie zbierane jeszcze w trakcie występów masek. Przed kolejnym świętem Dama uszkodzenia są naprawiane.

Ewa Prądzyńska