Barbara Radziwiłłówna w stroju koronacyjnym

Portret Barbary Radziwiłłównej w stroju koronacyjnym
Obraz z dawnej kolekcji Potockich, właścicieli zamku łańcuckiego przedstawia portret (owal w prostokącie) Barbary Radziwiłłówny, królowej Polski, żony Zygmunta Augusta, ostatniego z Jagiellonów na tronie polskim. Portret łańcucki jest XIX w kopią z oryginału pochodzącego z lat trzydziestych XVIII w, z tzw. serii portretów nieświeskich, przedstawiających znaczących przedstawicieli rodu Radziwiłłów (Nieśwież należał do tego rodu). Obrazy te charakteryzowały się ujęciem modela w popiersiu, malowanym wieńcu z liści laurowych oraz towarzyszącej przedstawieniu banderoli z napisem trzymanym w szponach przez heraldycznego orła (w tym przypadku z mitrą na głowie), mającego na piersiach kartusz herbowy (Trąby Radziwiłłów). Królowa pokazana jest w słynnym stroju koronacyjnym, bogato zdobionym perłami (podobno były to jej ulubione kamienie), na który składały się czepiec z perłową opaską obejmującą szyję. Suknia naszyta była perłami. Na banderoli widnieje napis określający kim była portretowana oraz daty jej urodzin, śmierci oraz miejsce pochówku. Barbara Radziwiłłówna (ur. 1520 r w Wilnie, zm. W 1551 r w Krakowie) była córką Jerzego Radziwiłła, hetmana wielkiego litewskiego i Barbary z Kolów, siostrą hetmana Mikołaja Radziwiłła zw. Rudym. Po śmierci swego pierwszego męża Stanisława Gasztołda potajemnie poślubiła w 1547 r króla Zygmunta Augusta, też już będącego wdowcem. Ślub wywołał wielkie protesty wśród szlachty, również rodzice króla byli temu związkowi przeciwni, jednak król przeprowadził swą wolę i doprowadził do koronacji Barbary na królową Polski. Zygmunt darzył Barbarę wielkim uczuciem i opiekował się żoną podczas jej długiej choroby, zakończonej śmiercią. Jej osoba stała się tematem wielu utworów dramatycznych i filmów. To, że jej portret znalazł się w zbiorach łańcuckich podnosiło rangę właścicieli zamku, matka ostatniego ordynata łańcuckiego pochodziła z berlińskiej linii Radziwiłłów.

Bożena Rybkowska