Fryderyk II

Rzeźba przedstawiająca najstarszego syna Zofii Doroty Hanowerskiej i Fryderyka Wilhelma I Hohenzollerna – Fryderyka II Hohenzollerna, zwanego Wielkim to reprezentacyjny wizerunek władcy Prus, powstały na życzenie stanu rycerskiego prowincji pomorskiej z inicjatywy Ewalda Friedricha von Hertzberga. W wyniku realizacji kontraktu zawartego z Johannem Gottfriedem Schadowem latem 1793 roku na Białym Placu Parad, niemal na wprost okien apartamentów królewskich Pałacu Sejmu Stanów Pomorskich, uroczyście odsłonięto pomnik, będący pierwszym świadectwem kultu Fryderyka Wielkiego umieszczonym w przestrzeni publicznej ówczesnego Królestwa Prus.

Król jest przedstawiony w kontrapoście, z głową odchyloną w lewą stronę i spojrzeniem zwróconym w dal. Ubrany jest w mundur generała jazdy pruskiej i gronostajowy płaszcz oraz buty z cholewami nad kolana. Na głowie ma charakterystyczny trójgraniasty kapelusz. Tors dekorowany jest wstęgą orderową z widocznym spod płaszcza, przypiętym na piersi Orderem Czarnego Orła, którego dewizą było suum cuique (każdemu to, co się należy). Rzeźba stała się źródłem powszechnie obowiązującego wyobrażenia władcy i odegrała istotną rolę w kształtowaniu legendy fryderycjańskiej.

Statua została odkuta po części przez Johanna Gottfrieda Schadowa, po części przy udziale francuskiego rzeźbiarza Claude’a Goussauta (zatrudnionego w warsztacie w charakterze pomocnika) – na podstawie modelu z gliny lub wosku oraz drugiego modelu pomocniczego wykonanego w gipsie, własnoręcznie przygotowanego przez dyrektora berlińskiej akademii. Dzieło zwraca uwagę jakością artystyczną – sposobem opracowania detalu rzeźbiarskiego oraz mistrzowskim ujęciem portretowym twarzy. Łączy dostojeństwo i splendor oficjalnego wizerunku królewskiego z realistycznym studium psychologicznym postaci, odzwierciedlającym naturę i charakter modela.

W czasie drugiej wojny światowej działo to uległo zniszczeniu, w latach 2008–2012 zostało poddane konserwacji w ramach wspólnego projektu Muzeum Narodowego w Szczecinie oraz berlińskiego Towarzystwa Schadowa. Dziś jest prezentowane w lapidarium Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych.

Dariusz Kacprzak