Zamek w Kazimierzu

Wojciech Gerson życie zawodowe związał w Warszawą, gdzie prowadził szeroko zakrojoną działalność naukową, kulturalną i pedagogiczną. W tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych rozpoczął studia architektoniczne i malarskie. W 1867 roku otworzył prywatną pracownię dla studentów, a od roku 1871 kierował słynną Klasą Rysunkową, w której artystyczne wykształcenie odebrało kilka pokoleń uczniów – między innymi J. Chełmoński, J. Pankiewicz czy L. Wyczółkowski. W latach 1849–1853 współtworzył tak zwaną grupę Marcina Olszyńskiego, określaną mianem pierwszej cyganerii warszawskiej, skupiającą studentów Szkoły Sztuk Pięknych. Artystom z kręgu Olszyńskiego – mecenasa sztuki i fotografa, przyświecały idee patriotyczne związane z pragnieniem odnowy malarstwa polskiego, realizowane podczas działań artystycznych w trakcie podróży po kraju i wędrówek po Warszawie. Już podczas studiów Gerson wraz z przyjaciółmi wyruszał w „wędrówki wodno-piechotne”, dokumentując podróż w dziesiątkach szkiców ołówkiem czy akwarelą. Analizując zazwyczaj dokładnie opisane i opatrzone przez artystę dziennymi datami rysunki, można prześledzić szlak jego wędrówki. Artysta odwiedził Lubelszczyznę dwukrotnie; omawiany widok pochodzi z drugiej podróży odbytej w 1853 roku w towarzystwie M. Olszyńskiego, J. Ceglińskiego i J. Majewskiego. Prowadziła ona z Warszawy przez Przytoczno i Łysobyki do Lubartowa, Zawieprzyc i Lublina, a następnie do Puław, Bochotnicy, Kazimierza i Janowca. Gerson był jednym z pierwszych twórców, których do Kazimierza Dolnego nad Wisłą przyciągnęła uroda tamtejszych plenerów i rozmaitość malarskich motywów. Artysta doceniał je mimo skromnych warunków, jakie wówczas mogło zaoferować mu miasteczko. Opisując Kazimierz w opublikowanym w „Tygodniku Powszechnym” (1885) cyklu artykułów poświęconych Powiślu, odnotował: „Przy tem wszystkiem karczmy nie ma porządnej, gdzieby znużone na wypoczynek złożyć członki, ale że się to w podróży nie przebiera, więc trocha słomy na spróchniałem łóżku wystarczyć musi na pierwszą przynajmniej chwilę”. Nie bacząc na niedogodności, wykonał tutaj kilka widoków, w tym opartą na bezpośredniej obserwacji natury akwarelę przedstawiającą ujęty z Góry Trzech Krzyży zrujnowany zamek.

Anna Hałata