Postać przodka

Dogońskie mity o początkach wszechświata są bardzo skomplikowane i przekazywane ustnie w sposób bardzo poetycki. Według ich mitologii na początku była nicość. Istniał jedynie wir – ruch przypominający spiralę stożkową oraz wiatr, który jest symbolizowany przez pleciony wachlarz służący do podsycania ognia, wypleciony techniką warkoczową, skręcony spiralnie. W centrum świata była minne pilu (biała ziemia). Amma pojawił się w punkcie zwanym „miejscem, w którym wynurzył się Amma” (Amma yalo wo puzo). Oznacza to, że wspomniany punkt jest jednym z momentów kształtowania świata, a nie początkiem lub praprzyczyną. Moment ten jest przedstawiany w sanktuariach dogońskich jako okrąg z okrągłym punktem wewnątrz. Życie zostało umieszczone w ziarnach przez słowo, a sytuacja ta porównywana jest do fermentacji. W łonie Ammy fermentowały ziarna, które następnie kiełkowały. Otworzyło to świat i pozwoliło na jego rozwój w czterech kierunkach przestrzeni. Wydarzenie to obrazuje znak fermentacji składający się z okręgu, wokół którego znajdują się symetrycznie umieszczone cztery kule. Przypomina to miejsce usytuowanie głównego garnka podtrzymywanego przez cztery mniejsze, jak zwykle ma to miejsce w czasie warzenia tradycyjnego piwa z prosa. Kiedy bóg Amma powstał, a świat został otwarty, przystąpił do tworzenia. Obmyślił jak ma wyglądać świat i narysował go, bowiem podstawą wszelkiego tworzenia jest myśl, a znak jest jej graficznym obrazem. Rezultatem jego pierwszej pracy było ziarnko sene (akacji), pierwszej ze wszystkich roślin. Miało ono owalny kształt, który można porównać do jaja kurzego oraz zawierało cztery żywioły i zasady wszystkich istot. Było większe niż wszystkie inne ziarna. Dogonowie twierdzą, że Amma najpierw stworzył niebo potem ziemię i akację, a dopiero później człowieka.

Ewa Prądzyńska