św. Mikołaj

Silnie rozwinięty na Rusi kult świętego Mikołaja przyczynił się do popularyzacji jego wizerunków. Ikony świętego Mikołaja były umieszczane w świątyniach i domach prywatnych, a w formie niewielkich rozmiarami odlewów, także chętnie noszone przy sobie, patrz S.12796MŁ, S.12805MŁ, S.12836MŁ, S.12866MŁ. Tego typu osobiste ikony używali i wytwarzali przede wszystkim staroobrzędowcy, zwani także starowiercami. Trwając niewzruszenie przy starosuskiej cerkiewnej tradycji byli prześladowani przez rząd i oficjalną cerkiew moskiewską, zreformowaną w XVII w. przez patriarchę Nikona. Wygodne w użyciu i stosunkowo niedrogie odlewane obrazki spopularyzowały się również wśród wyznawców oficjalnego prawosławia, a wzorce wypracowane w kręgach staroobrzędowców były powielane i naśladowane masowo. Na prezentowanej ikonie Mikołaja Cudotwórcę adorują z dwóch stron postacie świętych reformatorów życia zakonnego Bazylego Wielkiego i Sergiusza Radoneżskiego, patrz także S.12796MŁ. U staroobrzędowców cieszyli się oni szczególną czcią. Bazyli Wielki biskup Cezarei w Kapadocji należący do grona Ojców Kościoła żył w IV w. Sam będąc pustelnikiem, a potem mnichem św. Bazyli przyczynił się do rozwoju życia monastycznego i określił jego reguły, był także autorem liturgii eucharystycznej odprawianej w kościołach wschodnich do dziś. Żyjący w XIV w. Sergiusz z Radoneża był odnowicielem życia monastycznego na Rusi podnoszącej się z upadku po najeździe mongolskim. Sergiusz, uważany za duchowego opiekuna Rusi, błogosławił Dymitrowi Dońskiemu, który pokonał Złotą Ordę w 1380 r. Zostawszy mnichem Sergiusz zapoczątkował na pustkowiu położonym ok. 70km na północny-wschód od Moskwy klasztor św. Trójcy (Trocko-Siergijewski), który stał się wzorcem życia monastycznego. 

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967