Zamek do drzwi

Dogonowie to lud typowo rolniczy, uprawiający kopieniaczo kilka gatunków zbóż. Cechuje ich skomplikowana struktura społeczna i bogata kultura duchowa. Podzieleni są na cztery wielkie grupy podstawowe, które swoje pochodzenie wywodzą od jednego z czterech mitycznych przodków: Dyona, Domno, Arou i Ono. Te grupy z kolei dzielą się na 80 rodów. Obok nich wśród Dogonów żyje też kilka rodów uznawanych za oddzielne kasty, wyróżniających się odrębnością kulturową i odmiennym statusem. Odnotowano istnienie czterech kast: griotów gogon (zajmujących się zapamiętywaniem i przekazywaniem lokalnej tradycji, recytowanej przy wtórze instrumentu muzycznego), kowali, skórników i plecionkarzy. Poszczególne kasty definiuje się ze względu na zajęcie wykonywane przez mężczyzn, ale do grup tych należą również kobiety, które specjalizują się w innych dziedzinach, np. kobiety z kasty kowali są garncarkami, a żony skórników zajmują się farbowaniem tkanin bawełnianych przy pomocy indygo. Ludzie należący do kast mają niższą pozycję niż rolnicy, nie są obrzezani, nie uprawiają ziemi (wyjątkiem są skórnicy), nie mogą zajmować niektórych stanowisk, uczestniczyć w świętach i rytuałach, zawierają związki małżeńskie tylko wewnątrz własnej kasty.

Mieszkańcy masywu Bandiagary od lat fascynują zarówno uczonych, jak i podróżników. Wśród wybitnych badaczy interesujących się ich kulturą należy wymienić: Marcela Griaule’a, Germaine Dieterlen, Solange de Ganay, Denise Paulme. Nie można też pominąć polskich antropologów: Ryszarda Vorbricha, Jacka Łapotta i Lucjana Buchalika, którzy od ponad czterdziestu lat odwiedzają dogońskie wioski poznając ich kulturę.

Ewa Prądzyńska