Tora
XIX wiek
Muzeum – Zamek w Łańcucie
Jest częścią kolekcji: Historia miasta i regionu
Balsaminka typu wieżyczkowego, wyprodukowana w l. 70. XVIII w. w warszawskim warsztacie Jankiela Kelmera. Jest to ozdobny pojemnik na wonności, używany zarówno w domu, jak i w synagodze. Po włożeniu do środka ziół lub korzeni, odmawiano nad nimi błogosławieństwo, a następnie wdychano ich zapach. Czyniono to na zakończenie szabatu, podczas ceremonii hawdali, czyli uroczystości symbolicznego oddzielenia czasu świętego (a więc szabatu, w skróconej formie również świąt) od czasu powszedniego, nieświątecznego. Prowadzący ceremonię hawdali brał prawą dłonią balsaminkę i wypowiadał nad nią błogosławieństwo, następnie wąchał aromaty i podawał innym do powąchania. Obyczaj ten nawiązywał do odległej przeszłości, kiedy to w Pierwszym Przybytku, a potem w Świątyni Jerozolimskiej, składano (obok ofiar pokarmowych ze zwierząt) ofiarę kadzidlaną. Kadzidło mogło być spalane tylko w Świątyni i tylko przez kapłanów. Po zburzeniu Świątyni przez Rzymian w 70 r. n.e., porzucono kult ofiarny. W czasach diaspory zastąpiono go modlitwą i obrzędami nawiązującymi do pewnych jego elementów. Według tradycyjnej interpretacji, zapach ziół był dla Żyda rekompensatą za utratę dodatkowej duszy, która towarzyszyła mu w czasie szabatu, a ponadto miał go umacniać i pokrzepiać przed trudami nadchodzących dni powszednich. Pierwsze wzmianki o balsaminkach pochodzą z XII w. Częścią składową ich hebrajskiej nazwy jest słowo „mirt”, bowiem ta właśnie roślina w dawnych wiekach była używana jako hawdalowa wonność. Polska nazwa balsaminki, być może, ma swoje źródło w modlitwach, odmawianych w święto Szawuot, w których Tora przyrównywana jest do balsamu. Balsaminki wykonywano przeważnie ze srebra, plateru, czasem z drewna. Miewały zróżnicowane kształty. Najbardziej popularną była forma wieżyczkowa. Wykonywano je też w formie drzewa i owoców Drzewa Życia, ryb, domów czy zabawek. Występowały także balsaminki podróżne, najczęściej w kształcie gruszki, orzecha lub żołędzia. Techniką jubilerską stosowaną przy ich wyrobie był głównie filigran.
Joanna Kluz
Inne nazwy
nieznane
Autor / wytwórca
Rodzaj obiektu
judaika
Technika
tłoczenie, odlew
Tworzywo / materiał
srebro
Pochodzenie / sposób pozyskania
zakup
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum - Zamek w Łańcucie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
nieznany
XIX wiek
Muzeum – Zamek w Łańcucie
1. połowa XX wieku
Muzeum – Zamek w Łańcucie
Seltenreich, Jan
1. połowa XX wieku
Muzeum – Zamek w Łańcucie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna
0/500
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Używamy plików cookie, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Plikami cookie możesz zarządzać, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki internetowej. Więcej informacji w Polityce prywatności.
Zarządzaj plikami cookies:
Ten rodzaj plików cookies jest niezbędny do funkcjonowania serwisu. Możesz zmienić ustawienia swojej przeglądarki tak, aby je zablokować, jednak strona nie będzie wtedy działała prawidłowo.
WYMAGANE
Służą do pomiaru zaangażowania użytkowników i generowania statystyk na temat serwisu w celu lepszego zrozumienia, jak jest używany. Jeśli zablokujesz ten rodzaj cookies nie będziemy mogli zbierać informacji o korzystaniu z serwisu i nie będziemy w stanie monitorować jego wydajności.