Żyrandol

Żyrandol jest to rodzaj świecznika wiszącego montowanego do sufitu pomieszczenia, jego rozmiary i konstrukcje są bardzo różne w zależności od pomieszczenia – od niewielkich do skomplikowanych konstrukcyjnie składających się z dużej ilości ozdobnych elementów szklanych lub kryształowych. Jego historia zaczyna się już średniowieczu (V wiek) gdzie w sztuce sakralnej i zamkach był używany do oświetlania dużych pomieszczeń. Były to niezbyt skomplikowane konstrukcie mające kształt drewnianego krzyża przymocowanego do sufitu z ramionami, na których umieszczano świece. Żyrandole krzyżowe były , biegiem czasu pojawiły się konstrukcie z kutego żelaza w kształcie koła i brązu, te ostatnie tylko w zamożnych posiadłościach. Okrągłe czyli obręczowe żyrandole były wzorowane na kole , gdzie do obręczy były przymocowane ramiona na świece, a z czasem bogato zdobione wisiorkami kryształowymi. Żyrandol kryształowy, obręczowy, w stylu Ludwika XV to jeden z trzech ozdabiających Wielką Jadalnię w zamku łańcuckim. Żyrandol o kształcie gruszkowatym, osiemnasto – świecowy, którego trzon stanowi pionowy, gruby metalowy pręt, do niego przymocowane są dwie metalowe obręcze o różnej średnicy i kolorowe żarówki. W żarówkach światło jest emitowane przez rozgrzany (wyniku przepływu prądu) żarnik wolframowy. Mimo obecnie szerokiego stosowania żarówek nie są one tak wydajnym źródłem światła jak by się mogło wydać ponieważ tylko koło 5% powstałej energii (wynik przepływu prądu przez żarnik) zamienione jest w światło a aż 95% jest emitowane przez żarnik w postaci ciepła Dekoracją żyrandola są pionowe sznury grubych kryształowych koralików - od górnej obręczy do środkowej i od środkowej do dołu, tworząc dołem kształt półkuli. Zakończeniem żyrandola jest metalowa rozeta ze stylizowanych liści akantu z szyszką. Środkowa duża obręcz zdobiona jest złoconym ornamentem geometrycznym. Do obręczy przymocowano dwanaście esowato wygiętych ramion z profitkami i niewielkimi tulejkami do osadzenia świec. Świeca jako źródło światła była powszechnie stosowana do czasów wynalezienia żarówki czyli do XIX wieku a potem jej zastosowanie było podyktowane walorami estetycznymi. Świece były znane już w starożytności, knoty ich były wytwarzane z lnu oblanego woskiem pszczelim w domach mniej bogatych obywateli zamiast wosku używano tłuszcz zwierzęcy (świece łojowe). Współcześnie świece z wosku pszczelego są równie drogie dlatego większość z nich wykonana jest parafiny lub stearyny. Do górnej krawędzi obręczy jest przytwierdzone 6 stylizowanych lichtarzy też z profitkami i tulejkami na świece. Górą zamyka żyrandol niewielka obręcz, z której wyrastają sterczyny w formie palmet rozłożonych promieniści. Girlandy w kształcie festonów są również rozpięte pomiędzy dwunastoma ramionami żyrandola. Żyrandol pochodzi z przełomu XIX i XX wieku i jest najprawdopodobniej francuski.

Przemysław Kucia