Broń ceremonialna

Indianie Ye’kuana posługują się językiem z rodziny karib i reprezentują typ kultury lasów tropikalnych. Podstawą ich gospodarki jest ekstensywne kopieniactwo, uzupełniane myślistwem, rybołówstwem i zbieractwem. Uprawiają wiele roślin, m.in. kilka odmian bananów, bataty, tytoń, platany, bawełnę, ananasy, trzcinę cukrową, ale przede wszystkim maniok (Manihot esculenta Cranz), który stanowi 90% wszystkich upraw. Dwa gatunki manioku, gorzki (Manihot utilissima) i słodki (Manihot dulcis) charakteryzuje duża różnorodność odmian. Indianie Ye’kuana chętniej obsadzają swoje poletka odmianą gorzkiego manioku, pomimo trudności jakie wiążą się z jego przygotowaniem do spożycia. Można powiedzieć, że stanowi podstawę ich pożywienia. Wykonują z niego placki casave, grubo prażoną kaszkę mañoco oraz napój alkoholowy cachiri. Indianie Ye’kuana żyją w stałych osadach, które zmieniają co 7–10 lat z powodu degradacji uprawianej gleby. Tradycyjnie zamieszkują wielkie chaty komunalne zwane ëttë, w których mieszka 20–70 osób. Ich organizacja społeczna oparta jest na systemie pokrewieństwa. W każdej wiosce Ye’kuana wybierany jest szef, który reprezentuje Indian w życiu politycznym. Kandydat musi wyróżniać się charyzmatyczną osobowością. Jego podstawowym obowiązkiem jest podtrzymywanie ducha solidarności wspólnoty. Jego polityczne decyzje konsultowane są z członkami rady starszych, w składzie której znajduje się jedna osoba z każdej rodziny zamieszkującej osadę. Spotkania rady mogą odbywać się wyłącznie nocą, a spory rozstrzygane są zazwyczaj pokojowo. Prezentowaną broń ceremonialną yari’waru wykonano z twardego drewna (Ocotea cymbarum). Jej kształt (szczególnie uchwyt) przypomina węża, który w mitologii Ye’kuana symbolizuje ogromne niebezpieczeństwo. Indianie Ye’kuana, tak jak i wiele innych grup Indian Amazonii, odczuwają głęboką niechęć do tych gadów. Dawniej yari’waru służyła mężczyznom jako broń osobista wykorzystywana do walki wręcz. Dziś jest symbolem władzy, który wraz z koroną i naramiennikami z ptasich piór noszony jest przez najważniejsze osobistości Ye’kuana.

Katarzyna Findlik-Gawron