Pokrow Przeświętej Bogurodzicy

Ikona Pokrow Bogurodzicy ukazuje cudowne widzenie, którego doznał szaleniec boży Andrzej Jurodiwy w Konstantynopolu. Zapoczątkowało ono obchodzone 14 (1 października zgodnie z kalendarzem juliańskim) święto Pokrowu Przeczystej Bogurodzicy, co opisano pod S.12821MŁ i S.12822MŁ. Na Rusi, gdzie ukształtowało się obrazowanie Pokrowu, wydarzenie opisał w XVII w. biskup i teologa Dymitr Rostowski. Ikony Pokrowu Bogurodzicy mają dwupoziomową kompozycję umieszczoną na tle ikonostasu. Po środku w górnej strefie znajduje się najważniejsza postać przedstawienia – Bogurodzica trzymająca w rękach maforion lub ukazana jako oranta z uniesionymi rozłożonymi rekami pod maforionem unoszonym przez aniołów, jak na prezentowanym obrazie. Na ikonie umieszczone są postacie podtrzymujących Bogurodzicę z obu stron Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, a także zastępy świętych. W dolnej strefie kompozycji ukazany jest świadek cudu – wskazujący Bogurodzicę Andrzej Jurodiwy z towarzyszącym mu uczniem Epifaniuszem. Na tle carskich wrót stoi żyjący w VI w. diakon Roman Słodkopiewca zwany Melodosem. On nie był świadkiem cudu, który wydarzył się w 910 r., ale był autorem pierwszego hymnu liturgicznego na cześć Bogurodzicy, a wspomnienie św. Romana przypada w dniu święta Pokrowu. W ten sposób ikona spełnia rolę kalendarza cerkiewnego zwanego menologionem. Z czasem w różnych wariantach przedstawienia dolną strefę obrazów rozbudowano o dalsze postacie np. cesarza, duchownych, lud. Na prezentowanej ikonie, podobnie jak na ikonie S.12822MŁ, w prawym dolnym narożu umieszczono na łożu pod baldachimem scenę ukazania św. Romanowi we śnie Bogurodzicy nakazującej mu zjeść podany zwój. Po obudzeniu w dniu Bożego Narodzenia natchniony Melodos miał zaintonować jeden z najpiękniejszych hymnów na cześć Bogurodzicy „Dziewica rodzi dzisiaj Przedwiecznego”. 
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967