Chrystus Frasobliwy

Wizerunek Chrystusa Frasobliwego zajmował w kulturze ludowej pozycję uprzywilejowaną. Inspirację do wykonywania figur świątkarze czerpali z rzeźb znajdujących się w kościołach.

Rzeźba pochodzi z kapliczki w Korytkowie Dużym i posiada cechy formalne południowolubelskiej grupy ikonograficznej, obejmującej okolice Biłgoraja, Janowa Lubelskiego i Hrubieszowa. Prawdopodobnie wzorem na tym terenie była XVI-wieczna rzeźba o cechach gotyckich z kościoła farnego w Biłgoraju. W tym ujęciu Chrystus, w przepasce biodrowej (perizonium) i koronie cierniowej, z wyrazem smutnej zadumy na twarzy, siedzi na wąskiej ławce, a pod prawą stopą ma umieszczoną czaszkę.

Wyobrażenie Frasobliwego wyodrębniło się ze sceny Przygotowań do Ukrzyżowania. Scena według legendy apokryficznej miała stanowić jeden z ostatnich obrazów Męki Pańskiej i przedstawiała Chrystusa odartego z szat, jedynie w perizonium, siedzącego na skalnym bloku, z głową wspartą na dłoni lub z rękoma związanymi i ułożonymi na kolanach. Taki wizerunek był rozpowszechniony w okresie średniowiecza. W Polsce pojawił się w okresie późnego gotyku, na przełomie XV i XVI wieku. Postać Chrystusa umęczonego i zamyślonego, z czaszką umieszczoną na kolanie lub pod prawą stopą wiązano z legendą odnoszącą się do sceny z Pasji Oczekiwanie na Ukrzyżowanie – gdy osamotniony Jezus siedział na skale, a oprawcy kopali dół pod krzyż, na dnie ukazały się ludzkie kości; według legendy w tym miejscu znajdował się grób praojca, Adama.

W XVII wieku scenę tę usunięto z układu stacji Męki Pańskiej. Dlatego w późniejszym okresie wizerunek Frasobliwego przestał być ikonograficznie zrozumiały i w oficjalnej sztuce zastępowano go innymi przedstawieniami pasyjnymi. W tym czasie z zachodu Europy przeniknął do Polski, pojawiając się najpierw na Śląsku i Pomorzu, by ostatecznie wtopić się w sztukę ludową. Zasięg występowania wyobrażeń rzeźbiarskich objął środkowe, południowe oraz południowo-wschodnie obszary Polski, a obok grupy południowolubelskiej pod względem formalnym wyszczególniono grupy: podhalańską, rzeszowską, śląską, kurpiowską i mazowiecką.