Ulica w Bełżycach

Natura swym bogactwem inspirowała niejednego artystę. Na to stawiał nacisk pierwszy nauczyciel Józefa Chełmońskiego – Wojciech Gerson. W latach 1867–1871 Chełmoński uczęszczał do warszawskiej Klasy Rysunkowej oraz korzystał z prywatnej pracowni Wojciecha Gersona. Artysta tak wspominał swojego nauczyciela: „[…] dla Gersona natura była najlepszym nauczycielem, najwyższym wzorem. Kazał też nam od początku rysować wszystko bez wyjątku: ziemię, kamienie, niebo, trawy, drzewa, wszelkie zwierzęta, jak żaby, owady itp. Zalecał, aby nie opuszczać żadnej sposobności nastręczającej się do studiowana natury, tak w stanie spokoju, jak i w stanie ruchu”.

W 1871 roku Chełmoński wyjechał do Monachium. Z tego czasu zachowały się wspomnienia Stanisława Witkiewicza ukazujące rys monachijskiego środowiska żyjącego w skrajnym ubóstwie. Chełmoński nie znajdował tam w naturze dzikości, za którą tęsknił. Mimo poprawy sytuacji materialnej z tęsknoty za krajem w 1874 roku wyjechał z Monachium na Ukrainę, potem powrócił do Warszawy.

Zarzucano mu, że odsłania wstydliwą część życia Polaków, a przyroda w jego malarstwie jest smutna, szara i beznadziejna. Zapisał się w historii jako twórca realizmu podejmujący w malarstwie tematykę chłopską. W jego obrazach podziw budzą ujęcia perspektywiczne ukazujące skomplikowane skróty, jak w Czwórce, wrażliwe oko na ruch i materię ziemi, która staje się niemal namacalna. Wokół tematyki chłopskiej, krajobrazu i życia polskiej wsi obracało się malarstwo Chełmońskiego. Owocem jego zainteresowania przyrodą są takie obrazy, jak: Babie lato, Bociany, Kuropatwy na śniegu.

Bełżyce to miejsce zamieszkania siostry malarza, Marii z Chełmońskich, która przyjechała tam w 1885 roku z mężem Szymonem Marcelim Klarnerem i została do końca życia. Owocem pobytu Józefa Chełmońskiego w tym miasteczku jest akwarela przedstawiająca ulicę Klarnera.

Klara Sadkowska