Zbieranie kłosów

Międzywojenna twórczość Kazimierza Podsadeckiego, absolwenta Wydziału Sztuk Zdobniczych Szkoły Przemysłowej w Krakowie (1923), kojarzona jest powszechnie z dokonaniami w zakresie awangardowego eksperymentu nowych mediów. Dostrzega się jego abstrakcje malarskie, zaprezentowane gościnnie podczas pierwszej wystawy grupy Praesens w warszawskiej Zachęcie (1926). Wspomina się o powiązaniach z międzynarodową awangardą teatralną, umożliwionych poprzez współpracę z krakowskim czasopismem „Zwrotnica”. Fachowcy na całym świecie wspominają jednak przede wszystkim o pionierskiej roli Podsadeckiego na polu typografii, fotomontażu i filmu artystycznego. Kolaże i nowoczesne oprawy graficzne wydawnictw powstawały do końca lat trzydziestych, jednak od połowy dekady awangarda traciła na znaczeniu. Zmiana postawy widoczna była najbardziej w malarstwie Podsadeckiego, w którym pierwszoplanową rolę odgrywał odtąd kolor oraz tradycyjne gatunki pejzażu, scen rodzajowych i martwej natury. Figury ulegały wprawdzie surrealistycznej deformacji, zachowywały finezyjny dukt linii, lecz zyskiwały coraz silniejszy związek z rzeczywistością. Reprezentatywny dla tego okresu jest obraz Zbieranie kłosów (1934) z kolekcji szczecińskiej. Abstrakcyjne tło, zbudowane z organicznie zaoblonych, nieregularnych plam ultramaryny, czerni i żółcieni, dzięki dodaniu postaci pochylonej chłopki na pierwszym planie zyskało jasno określoną funkcję mimetyczną. Rozszyfrowanie sensu przedstawienia jako wiejskiego pejzażu pozwala dostrzec kolejne jego elementy w grupie dopełniającej figurę kobiecą po lewej stronie kompozycji: to czerwona połać dachu, białe mury zabudowań i zielona korona drzewa. Zwrot ku problemom codziennego życia przybrał w tym czasie również formę działalności na rzecz środowiska – Podsadecki został członkiem krakowskiego Związku Polskich Artystów Plastyków, walczącego o poprawę statusu socjalnego twórców przez zlecenia publiczne i promocję ich działalności w szerszych kręgach społeczeństwa.

Szymon Piotr Kubiak