Pejzaż

Pejzaże górskie stały się ulubionym tematem malarskim Franciszka Rerutkiewicza, od kiedy w 1918 roku zamieszkał w Zakopanem. Jego twórczość z tego czasu, charakteryzująca się stosowaniem przyciemnionej, zgaszonej palety barwnej, jednocześnie odznaczała się zróżnicowaniem fakturowym powierzchni malarskiej. Artysta rozwijał problematykę ekspresjonistycznego wyobrażenia natury jako wyrazu emocji, przeżycia, indywidualnego doznania.

W malowanym przed 1920 rokiem Pejzażu pnąca się ku górze droga, ujęta czarnym konturem, ukośnie przecina powierzchnię obrazu. Jej bieg wyznacza wypalona słońcem trawa, ukazana w rdzawych kępach na pierwszym planie, oraz zróżnicowany szpaler drzew zamykający dalszy plan obrazu, rozwinięty w pagórkowatym pejzażu oraz w szorstkich pociągnięciach rozjarzonego nieba. Poszczególne partie obrazu zyskują odmienny zapis. Krótkie pociągnięcia pędzla wyznaczają ukośny dukt pierwszego planu i błękitu nieba. Kłębiące się kształty określają partię zielonych koron drzew, wreszcie miękko postrzępione kosmyki farby tworzą oddalający się po horyzont zróżnicowany teren. Artysta urozmaica wyobrażoną scenerię, kształtując ją różnymi fakturami malarskimi, dosadniej i bardziej wyraziście komponując bliższe plany, łagodniej i swobodniej traktując uciekającą w dal linię pagórków. Obraz zyskuje w ten sposób charakter ambiwalentny, łączy surowe wyobrażenie natury jako gwałtownego żywiołu oraz spokojnego pejzażu widzianego z oddali z harmonijnie przedstawionymi zimnymi i ciepłymi barwami.

Górski krajobraz Rerutkiewicza jest zapisem subiektywnego doświadczenia natury, ale także połączeniem różnych konwencji określających rozwój malarstwa pierwszych dekad XX wieku, interpretujących pejzaż jako malarską, zgeometryzowaną konstrukcję oraz efekt wyrażenia ekspresyjnego. Te odmienne odniesienia świadczą o poszukiwaniu przez artystę nowoczesnej formy.