Rybacy przy sieciach

Po uzyskaniu dyplomu architekta na Politechnice Lwowskiej Władysław Jarocki rozpoczął studia malarskie u Józefa Mehoffera i Leona Wyczółkowskiego w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1902–1906). Znajomość z Fryderykiem Pautschem i Kazimierzem Sichulskim, pochodzącymi także z Kresów Południowo-Wschodnich, związały w oczach krytyki twórczość wszystkich trzech z zainteresowaniami ludoznawczymi. Przełomowy okazał się ich wspólny pobyt w Tatarowie nad Prutem (1904). Powstałe wówczas typy ludowe utrwaliły wizerunek piewców Pokucia i nieformalny przydomek przyjaciół – „Huculi”. Dla Jarockiego była to kontynuacja wcześniejszych pasji etnograficznych, pielęgnowanych ubocznie podczas studiów inżynierskich, kiedy wykonywał szkice z podróży do guberni charkowskiej, kurskiej, na Krym i Kaukaz. Po dwuletniej nauce w paryskiej Académie Julian (1906–1907) do motywów tych dołączyły nowe reminiscencje z Podhala. We wszystkich przypadkach chłopstwo malowane przez Jarockiego, utrwalane w studiach portretowych oraz w scenach rodzajowych przy pracy i świętowaniu, zastygało w hieratycznych pozach i monumentalnej formie. Artystę urzekała barwność strojów, atrybutów i obrzędów które pozwalały kreować dekoracyjne, lecz statyczne układy w duchu secesji – o wyraźnym, giętkim konturze oraz płaskiej plamie koloru w zagęszczonym ornamencie skontrastowanym z modelunkowo traktowanymi partiami karnacji. Powstanie II Rzeczpospolitej zwróciło uwagę na kolejną grupę etniczną – Kaszubów. Jarocki od 1921 roku zatrudniony w krakowskiej akademii rozpoczął letnie wypady nad Zatokę Pucką. Ich pokłosiem były szkice rysunkowe, grafiki, akwarele oraz mniej liczne obrazy olejne z Rozewia i Helu. Do tej ostatniej grupy należy kompozycja z rybakami, znana z wersji szczecińskiej i późniejszej o trzy lata krakowskiej. Wielka postać mężczyzny ukazanego tyłem na pierwszym planie kwadratowego płótna wprowadza widza w aurę plaży, na której rozstawiono drewniane pale z suszącymi się sieciami. Poprzez brunatne stroje postaci i ciemne dekoracyjnie skręcone linie plecionki prześwitują jasne pola ugrowego piasku, szmaragdowego morza i szarobłękitnego nieba.

Szymon Piotr Kubiak