Widok Nowej Alexandryi (Puławy) z Góry Puławskiej

Album Lubelskie to dzieło powstałe w latach 1857–1859 na podstawie akwarel wykonanych w 1852 roku przez Adama Lerue, artystę swymi rysunkami i akwarelami zasłużonego dla inwentaryzacji zabytków Lublina i regionu – jak sam napisał we wstępie do owego dzieła – bliskiego jego sercu ze względu na miejsce urodzenia, jakim jest Dubienka. Przy jego powstaniu pracowali także Julian Cegliński oraz Władysław Walkiewicz, którzy wykonali litografie w warszawskim zakładzie litograficznym Adolfa Pecqa. Drugą część, zawierającą widoki z Puław, datuje się na lata 1858–1860.

Puławy to miasto kojarzone z księżną Izabelą Czartoryską. Na czas jej obecności przypada największy rozwój miasta, do którego przeniosła się wraz z małżonkiem, księciem Adamem Kazimierzem, z Warszawy w 1784 roku, po tragicznej śmierci córki, Teresy. Księżna uczyniła z Puław główny polski ośrodek życia kulturalnego i artystycznego. Z jej inicjatywy w okolicznych wsiach powstały szkoły, natomiast książę założył Instytut Nauczycielski. Na koniec XVIII wieku przypada największy rozwój posiadłości w Puławach, wtedy to powstały: Domek Gotycki, pałac Marynki, Świątynia Sybilli, kaplica pw. Wniebowzięcia Bogarodzicy, Domek Grecki i Domek Aleksandryjski. Klasycystyczno-romantyczna architektura została umieszczona w parku o założeniu angielskim. Jest to miejscowość znacząca także ze względu na mające tam miejsce początki polskiego muzealnictwa.

Po upadku powstania listopadowego posiadłości Czartoryskich skonfiskowano. W 1846 roku Puławy przemianowano na Nową Aleksandrię.

Litografia przedstawia pejzaż ukazany ze wzgórza przy Wiśle. Po drugiej stronie rzeki spoza bujnej roślinności widoczna jest panorama miasta. Szeroki kadr, obejmujący bogactwo puławskiej przyrody wraz z polami uprawnymi, jest urozmaicony chatami i typowym dla Lerue sztafażem.

Klara Sadkowska