Figura kultu sił wegetacji

Rzeźbiona w steatycie postać ludzka prawdopodobnie przedstawia kobietę w ciąży. Figura ma duży, wypukły brzuch, po jego bokach wycięto łącznie cztery otwory, w środku natomiast umieszczono większą niż otwory kamienną kulę.

Figury kamienne znajdowane przy okazji prac rolnych w Sierra Leone (m.in. przez ludy Sherbro, Temne, Mende, Limba, Kono) znane są przede wszystkim pod terminem zaczerpniętym z języka mende nomolisia (liczba pojedyncza nomoli). Przypuszcza się, że zostały wykonane przez wcześniejszych mieszkańców tego terenu. Ich pierwotna funkcja jest niejasna, ale niektóre rzeźby, szczególnie te ozdobione biżuterią, tarczą, bronią, atrybutami magicznymi sugerują, że pierwotnie mogły przedstawiać postacie obdarzane kultem, na przykład władców, przywódców grupy, duchy opiekuńcze. Problem sprawia również określenie datowania figur nomolisia. Stylistycznie przypominają rzeźby z kości słoniowej wykonywane przez artystów z Sierra Leone dla portugalskich mecenasów pod koniec XV i na początku XVI wieku. Jednakże w portugalskich źródłach pisanych nie odnotowano żadnych informacji na temat kamiennych rzeźb z Sierra Leone. Dość tajemnicza wydaje się również fizyczna konstrukcja rzeźb nomolisia, bowiem niektóre z nich zostały wyposażone w metalowe lub kamienne kulki. Omawianej rzeźbie nomoli umieszczono w brzuchu widoczną, ruchomą, kamienną kulę, która najprawdopodobniej symbolizuje płód. Wśród figur nomolisia znalazły się także takie w których ukryto idealnie okrągłe, wykonane z chromu i stali metalowe kulki, widoczne dopiero po rozcięciu rzeźby. Wykonanie metalowych kulek wymagało zaawansowanej technologii, zwłaszcza uzyskiwania wysokich temperatur topnienia. Niektórzy badacze twierdzą, że rzeźby nomolisia wywodzą się ze znacznie bardziej zaawansowanej cywilizacji niż przypuszczano do tej pory.

Katarzyna Findlik-Gawron