Szpila typu lüneburskiego z główką w kształcie koła szprychowego

Wyjątkowości tej brązowej szpili z okazałą główką w kształcie koła szprychowego nie ujmują nawet dobrze widoczne na krawędziach, dość liczne, drobne nadlewy. Co ciekawe ma ona profilowaną powierzchnię tylko po wierzchniej stronie i płaski spód, daje to wyobrażenie formy, w jakiej mogła zostać odlana. Igła szpili niestety nie zachowała się w całości, ale można przypuszczać, że mogła mieć między 13 a 17 cm długości.

Znaleziska szpil typu lüneburskiego koncentrują się na terenach leżących na zachód od rzeki Łaby w Niemczech, gdzie stanowią częsty element wyposażenia kobiecych grobów związanych z kręgiem kultur mogiłowych starszego okresu epoki brązu. Rzadko spotykane są na wschód od Łaby, gdzie uznawane są za import z północno-zachodniej Europy.

W Polsce odnotowano zaledwie cztery egzemplarze szpil z główką w kształcie koła szprychowego, włącznie z prezentowanym okazem pomorskim. Został on odkryty przypadkowo w 1913 roku w trakcie bagrowania Regalicy – wschodniej odnogi Odry – gdzieś na wysokości miejscowości Gryfino. Zarówno wodny kontekst odkrycia, jak i wielkość oraz kształt główki szpili symbolizujący kult solarny, przemawia za tym, że mogła mieć ona znaczenie pozautylitarne. Nie miała więc praktycznego zastosowania jako ozdoba odzieży, mogła natomiast być darem ofiarnym składanym  bóstwu płynących wód rzeki.

Dorota Kozłowska