Bajka. Głowa kobiety

Życiorys wychowanego na wsi Konstantego Laszczki wpisywał się w pozytywistyczną figurę uzdolnionego dziecka z ludu, utrwaloną w noweli Henryka Sienkiewicza Janko Muzykant (1879). W odróżnieniu od literackiego bohatera, Laszczka dzięki pomocy materialnej mecenasa mógł otrzymać gruntowne wykształcenie, odnieść sukces zawodowy, a nawet zostać wychowawcą kolejnych pokoleń artystycznej młodzieży. Wyjazd z mazowieckiej prowincji do Warszawy wiązał się z podjęciem praktyki warsztatowej w atelier rzeźbiarskim Jana Kryńskiego. Tam Laszczka nie tylko studiował antyczne gipsy i zapoznawał się z nowoczesnymi technikami galwanicznymi, lecz także pielęgnował dziecięce fascynacje oraz otwierał na tematykę ludowych podań i wierzeń słowiańskich. Za namową mistrza powstały pierwsze prace inspirowane folklorem: Grajkowie (1885), Popiersie górala (1889), Czarna dusza (1889). W 1927 roku z doświadczeniami nauczyciela rysunku i modelowania warszawskich szkół średnich, a zwłaszcza profesora krakowskiej akademii, pisał: „Dziś, w czasach ogólnego zmaterjalizowania, rzadko kto myślą przenosi się w świat marzeń, niewielu też ludzi rozumie bajkę i jej znaczenie. To też artysta, żyjący w świecie piękna i poezji, winien zwracać uwagę swego otoczenia na to, że bajek nie należy lekceważyć, bo i w najpospolitszej mieści się wiele prawdziwej mądrości i piękna (Konstanty Laszczka, Gawędy z uczniami, Warszawa 1927, s. 5). Tytuł Bajka nadawał Laszczka wielu kompozycjom. Akt kobiecy, pokazany po raz pierwszy na jubileuszowej wystawie Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” w 1922 roku pod nazwą Bethsabea, podczas Powszechnej Wystawy Krajowej siedem lat później funkcjonował jako Bajka. Tak samo zatytułował artysta głowę kobiecą przypominającą poprzednią pracę podobną, stylizowaną na starogrecką fryzurą. Jest to portret Balbiny (zwanej Balladyną) Śwityczówny (Widackiej), jego uczennicy z lat 1924–1929 – rzeźbiarki i poetki, późniejszej członkini Towarzystwa Literatów Lechickich im. Królowej Wandy w Warszawie.

Szymon Piotr Kubiak