Rodzina przy obiedzie

Rzeźba, podobnie jak malarstwo, w kulturze ludowej będąca wyrazem potrzeb artystycznych i duchowych, wyraziście ujawnia indywidualność twórców. W XIX i na początku XX wieku przedstawienia rzeźbiarskie były związane z kultem religijnym. Od 1960 roku, gdy rozpowszechniła się moda na ludowość, twórców ze środowisk wiejskich zaczęto promować szerzej. Obok prac o tematyce religijnej pojawiły się kompozycje podejmujące wątki świeckie (patrz: E/14750/ML) przedstawiające sceny z życia wsi (patrz: E/16317/ML) czy obrzędy rodzinne i doroczne.

W Woli Gułowskiej koło Łukowa w 1965 roku powstał ośrodek rzeźby. Było to ciekawe, ponieważ ten rodzaj twórczości nie miał na tym terenie pierwowzorów, a jego charakter kształtował się w ciągu zaledwie kilkunastu lat od chwili powstania. Marian Adamski (1929–2007) z Sobisk, pod wpływem swego szwagra Henryka Wierzchowskiego – znanego rzeźbiarza z okolic Sierpca na Mazowszu, zaczął rzeźbić. Jego śladem poszli synowie: Zenon (1952–2012) i Tadeusz (urodzony w 1956 roku; patrz: E/15826/ML) oraz dalsi krewni i sąsiedzi. Rzeźbiarze starali się odtwarzać cechy formalne tradycyjnej rzeźby, wprowadzając własne rozwiązania kompozycyjne. Bardziej rozbudowane bryły ich prac ukazywały ruch i asymetryczność przy niezmiennej ekspresji formy i szczerości przekazu. Tworzyli w różnych gatunkach miękkiego drewna: lipie, topoli, wierzbie i brzozie. W początkowym okresie dłuta wykonywali sami, podobnie jak pastę z wosku i terpentyny, którą zabezpieczali powierzchnię rzeźb pomalowanych wcześniej farbami akwarelowymi, plakatowymi lub wodnymi. Każdy wypracował własny styl.

Jednym z rzeźbiarzy był Marian Łubianka (1946–2019). Pierwsze rzeźby zaczął tworzyć w 1970 roku. Jego ulubioną formą były płaskorzeźby, w których ukazywał codzienne życie wsi w różnych porach roku i jej mieszkańców podczas czynności domowych i gospodarczych, między innymi przy przygotowywaniach i spożywaniu posiłków, podczas prac w pasiece, tartaku lub kuźni. Wszystkie prace pokrywał polichromią, a w malowaniu pomagała mu żona, Elżbieta. Brał udział w wielu konkursach i kiermaszach o zasięgu lokalnym i krajowym. W 1978 roku zdobył pierwszą nagrodę w konkursie „Twórczość ludowa kroniką tradycji polskiej wsi”. Jego rzeźby znajdują się w zbiorach muzeów w Łukowie, Lublinie, Krakowie i Warszawie.