Spirala

W 1952 roku mieszkaniec wsi Wakijów (powiat tomaszowski) na pobliskiej łące, w starym zakolu rzeki Huczwy, na głębokości około 1 metra znalazł spiralną taśmę z brązu. Z torfu znalazca wydobył także inne przedmioty brązowe – dwuczęściową ozdobę złożoną z ażurowej fibuli, trójkątną zawieszkę z wisiorkiem, a także naszyjnik (patrz także: 1396/A/ML/2-4). Przy zabytkach, według odkrywcy, znajdowały się kości ręki ludzkiej.

Gdy te przedmioty zostały przekazane archeologowi profesorowi K. Jażdżewskiemu, ten niezwłocznie wyruszył w miejsce ich znalezienia celem dalszych poszukiwań. Niestety, podczas oględzin, udało się jedynie pozyskać jedną kość palca ręki.

Dzięki analizie zabytków ustalono, iż znalezione ozdoby brązowe można przypisać kulturze łużyckiej, która funkcjonowała na terenie dzisiejszej Polski we wczesnej epoce żelaza, w okresie halsztackim (około 2,5 tysięcy lat temu).

Spirala jest wykonana ze zwiniętej rurkowato, bardzo cienkiej (o grubości jedynie 0,5 mm), nierównej taśmy, w chwili znalezienia była owinięta wokół drewnianego pręta niczym różdżka. Najprawdopodobniej jednak, na podstawie podobnych znalezisk z okolic dorzecza górnego Dniestru, możemy stwierdzić, iż to element biżuterii. O tym, jak cenny był to przedmiot w tamtych czasach, może świadczyć duży stopień jego zniszczenia powstały wskutek długotrwałego użytkowania – na całej ozdobie są widoczne bardzo silne wytarcia.

Niestety, przypadkowość znalezienia zespołu brązowych zabytków, w tym spiralnej taśmy, uniemożliwia ich właściwą interpretację. Czy był to ukryty skarb, a kości zostały znalezione przypadkowo, czy też jednak szczątki ludzkie były powiązane z zabytkami, tego nie sposób stwierdzić z bezwzględną pewnością. Jednakże, ponieważ miejsce znalezienia znajdowało się na podmokłym, bagnistym terenie, najbardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza mówiąca o utonięciu kobiety, która miała na sobie te piękne ozdoby.