Studium świątyni Eskulapa w ogrodach Villa Borghese

Aleksander Gierymski to jeden z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu. Pochodził z warszawskiej rodziny inteligenckiej, jego starszym bratem był malarz Maksymilian Gierymski. W 1867 roku rozpoczął naukę w warszawskiej Klasie Rysunkowej. W latach 1868–1869 rozwijał swój warsztat w Królewsko-Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium u Georga Hiltenspergera, Alexandra Strähubera i Hermanna Anschütza, w latach 1870–1872 w klasie kompozycji Karla Piloty’ego. W 1869 roku uczył się w prywatnej pracowni Franza Adama. W 1871 roku udał się w podróż do Włoch, zwiedził Wenecję i Weronę. W początkowym okresie twórczości najwięcej czasu poświęcał malowaniu scen realistycznych. Precyzyjnie ukazywał wygląd i czynności poszczególnych osób. Z tego okresu pochodzi jedna z najsłynniejszych prac artysty: Żydówka z cytrynami (1881). Już w następnych obrazach z lat 1883 i 1884 (Powiśle, Przystań na Solcu, Święto Trąbek) widoczne jest stopniowe odchodzenie od tak rygorystycznego realizmu. Gierymski w ostatnich latach życia tworzył w poczuciu napięcia zdrowotnego i twórczego. Z czasem powrócił do realizmu. W zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie znajduje się późny szkic wykonany w plenerze, a dokładnie w ogrodach willi Borghese w Rzymie. Artysta sporządził studium świątyni Eskulapa znajdującej się na wysepce na sztucznym jeziorze stworzonym u schyłku XVIII wieku przez Jacoba Moore’a, który nawiązywał do stylu ogrodów angielskich. Niewielka świątynia w stylu jońskim została wzniesiona w latach 1786–1787 przez Antonia i Maria Aspruccich. Obraz można uznać za nietypowy na tle oeuvre artysty, ponieważ ma bardzo cienką warstwę malarską, bez efektów fakturalnych. Przyjmuje się, że jest to wynik późniejszych działań konserwatorskich, a nie zamiarów artysty.

Beata Małgorzata Wolska