Autoportret przy sztalugach

Obraz z kolekcji Lubomirskich, dawnych właścicieli Łańcuta i zamku, zakupiony najprawdopodobniej przez księżnę marszałkową Izabelę Lubomirską to autoportret włoskiej malarki żyjącej na przełomie XVI i XVII w Sophonisby Anguissola (ur ok. 1532 r, zm. w 1625 r), przedstawicielki renesansu. Pochodziła z rodziny arystokratycznej acz zubożałej, miała liczne rodzeństwo. Ojciec – Amilcare - wspierał ją w rozwoju talentu i wysłał na naukę do Bernardina Campi, a potem do Bernardina Gattiego. Jej pierwszym menedżerem był ojciec, który wysłał jeden ze szkiców jej autorstwa do Michała Anioła, a ten wyraził się bardzo pochlebnie o jej zdolnościach. W 1559 r została zaproszona przez króla Filipa II na dwór hiszpański w charakterze damy dworu infantki Elżbiety, gdyż jako pochodząca ze szlacheckiego rodu nie mogła pełnić roli nadwornej malarki. Zaprzyjaźniła się z rodziną królewską, po śmierci infantki zajęła się wychowywaniem jej dzieci, którym też udzielała lekcji malarstwa. Przez 14 spędzonych w Madrycie lat powstały liczne portrety członków rodziny królewskiej. Były to najlepsze lata jej życia. Po powrocie do Włoch wyszła za mąż, ale niestety kilka lat później mąż zmarł, a malarka została osamotniona (nie mieli z mężem dzieci). Dopiero powtórne jej małżeństwo z genueńskim patrycjuszem przyniosło jej szczęście. Ostatnie lata życia spędziła z mężem w Palermo. Pod koniec życia straciła wzrok (dożyła 92 lat), na rok przed śmiercią odwiedził ją Antoon van Dyck, który był jej ostatnim uczniem. Łańcucki Autoportret przy sztalugach, pochodzący z 1554 r jest jednym z dwóch jej obrazów znajdujących się w polskich zbiorach – drugi to „Gra w szachy”, własność Muzeum Narodowego w Poznaniu. Sophonisba była niejako fenomenem swoich czasów, kiedy kobiecie – malarce udało się osiągnąć europejską sławę. Obraz często bierze udział w wystawach organizowanych na całym świecie.

Bożena Rybkowska