Bogurodzica Hodigitria

Ikona Bogurodzica Hodigitria Smoleńska, Rosja XIX/XXw.
Ikona Bogurodzicy Smoleńskiej należy do jednego z najbardziej popularnych na Rusi wizerunków Hiodigitrii. W tradycji chrześcijańskiej wykonanie trzech pierwszych najstarszych wizerunków Bogurodzicy przypisuje się św. Łukaszowi. Był on uczniem i towarzyszem podróży misyjnych św. Pawła Apostoła, autorem trzeciej Ewangelii dedykowanej „dostojnemu Teofilowi” lub jak wyjaśniają biblijni badacze – nie wymienionemu z imienia przyjacielowi Boga „Teo phife”, nawróconemu na chrześcijaństwo urzędnikowi rzymskiemu w Antiochii. Wraz z tekstem Ewangelii do Antiochii św. Łukasz miał posłać obraz Bogurodzicy, który po śmierci „Teofila” powrócił do Jerozolimy. Cesarzowa Eudokia, żona Teodozjusza II, odnalazłszy w 439 r. ikonę w Jerozolimie, sprowadziła ją do Konstantynopola umieszczając w kościele klasztornym Ton Hodigon (Hodegon) nazywanym Kościołem Przewodników. Od tej nazwy zaczęto określać wizerunek Bogurodzicy Hodigitrii jako wskazującej drogę, w rozumieniu Przewodniczki ku Chrystusowi. Wizerunek stał się świętością cesarstwa, został zniszczony dopiero przez Turków, którzy zdobyli Konstantynopol w 1453 r. Do popularyzacji wizerunku Bogurodzicy Hodigitrii z Dzieciątkiem przyczyniły się liczne kopie rozprzestrzenione na obszarze chrześcijaństwa. Bogurodzica zwrócona przodem do widza, w całej postaci lub do pasa, skłaniająca lub obraca głowę ku Dzieciątku wskazuje go ręką. Chrystus siedzi zazwyczaj na lewym ramieniu Matki, trzyma zwój lub księgę i błogosławi prawicą. Warianty tego przedstawienia różnią się w poszczególnych ikonach, którym nadawano nazwy własne od miejsca pochodzenia, objawienia czy kultu lub związanych z nimi okoliczności. Jedną z nich jest ikona S.12677MŁ znana z pierwowzoru Bogurodzicy Hodigitrii zwanej Smoleńską, która trafiła na Ruś w połowie XI w., co opisano pod S.12777MŁ.
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967