Rynek i ulica Grodzka

Jednym z aspektów powszechnych w XIX wieku działań związanych z badaniem i poznawaniem pamiątek rodzimej przeszłości było dążenie do zachowania i dokumentowania stanu obiektów, co miało rozpowszechnić wiedzę na temat zabytków narodowej architektury, zwłaszcza tych, które w pozbawionym suwerenności państwie mogły przypominać o dawnej świetności i znaczeniu miejsc ważnych dla wolnej i niepodległej ojczyzny. Miały temu służyć między innymi popularne w XIX wieku tak zwane albumy malownicze zawierające ryciny z widokami budowli, uzupełnione zwykle krótkimi opisami. Pierwsze tego typu publikacje pojawiły się na ziemiach polskich już na początku XIX wieku, by zyskać popularność w drugiej połowie stulecia. Dzięki staraniom Adama Lerue – jednego z najbardziej zasłużonych artystów w zakresie inwentaryzacji zabytków polskich, własnego albumu doczekał się również gród nad Bystrzycą. Rysunki i akwarele autorstwa Lerue, przedstawiające najważniejsze obiekty architektoniczne miasta, powstały podczas inwentaryzacji zabytków prowadzonej w latach 1844–1855 przez Delegację do opisywania zabytków starożytności w Królestwie Polskim, którą kierował Kazimierz Stronczyński. Weszły one w skład publikacji Album Lubelskie wydanej w latach 1857–1859 w Zakładzie Litograficznym Adolfa Pecqa i S-ki w Warszawie w formie dwuczęściowej. W czterech poszytach zawartych w pierwszej części znalazło się szesnaście widoków zabytków z Lublina przełożonych na język litografii przez Juliana Ceglińskiego i Władysława Walkiewicza. Każdą z rycin uzupełniał podpis z nazwą obiektu, rozbudowany niekiedy o osobę fundatora lub krótki opis świadczący o „dawności” budowli.

Wśród kilku staromiejskich widoków Lerue umieścił w tece widok Rynku, ukazanego od strony Bramy Krakowskiej w kierunku ulicy Grodzkiej, ujmując po prawej stronie fragment Trybunału oraz narożnik kamienicy Chociszewskiej. Lewą część przedstawienia zajmuje ciąg kamienic Rynku i ulicy Grodzkiej prowadzący ku Bramie Grodzkiej. Przed Trybunałem została ujęta dawna studnia, którą rozebrano około 1931 roku. Przedstawienie jest pozbawione wyłącznie dokumentacyjnego charakteru – Lerue wprowadził rozbudowany sztafaż, ukazując sylwetki ubranych w eleganckie stroje przechodniów oraz codzienne życie skupionych na swoich zajęciach mieszkańców tej części miasta.

Anna Hałata