Skrzynia wianna

Skrzynia wianna drewniana, malowana w motywy kwiatowe, wsparta na wyciętych z desek nogach, za którymi kryją się drewniane kółka. Wewnątrz przy lewym boku posiada tzw. półskrzynek czyli wąski i długi zamykany schowek na cenne przedmioty. Skrzynia przeznaczona była do gromadzenia wiana czyli posagu, będącego wyprawą panny młodej. Razem z panną młodą wchodziła ona do nowej rodziny, gdzie często pozostawała na długie lata, a nawet na kolejne pokolenia. Pełniła ważną rolę podczas przenosin do domu męża, kiedy to niesiono ją w widoczny sposób, a nierzadko też i otwierano, tak aby cała społeczność mogła zobaczyć stroje, misternie haftowaną pościel czy akcesoria kuchenne, które kobieta wnosiła w posagu. Półskrzynek mieścił z kolei drobiazgi typu czerwone korale, biżuteria, dokumenty czy listy. Pierwotnie skrzynie przechowywano w komorach, z czasem pojawiać się zaczęły w izbach jako ich dekoracja. Prezentowana skrzynia pochodzi z początku XX w. Nie jest ona miejscowym wyrobem, a importowanym, gdyż w powiecie łańcuckim nie funkcjonował żaden ośrodek zajmujący się ich produkcją. Najstarsze skrzynie posiadały na surowym drewnie malowane na ścianie frontowej dwa czarne prostokątne pola zdobione białym wolutowym wzorem roślinnym. Młodsze pochodzące z Sokołowa na żółtym „mazerowanym” tle miały jedno zielone prostokątne pole, na którym wymalowany był wianek lub bukiet wachlarzowato ułożonych kwiatów. Rzadziej spotkać można było skrzynie, w których na żółtym tle widniały malowane rozety cyrkowe z czterema wolutowymi motywami rozmieszczonymi dośrodkowo po rogach. Skrzynie malowane nabywano od sokołowskich stolarzy na targach w Łańcucie, Żołyni, Rzeszowie, a także w czasie dorocznego odpustu w Zaczerniu na święto Matki Boskiej Siewnej 8 września.

Joanna Kluz