Tabakierka

Tytoń rośnie w stanie dzikim na półkuli zachodniej. Już w czasach starożytnych był uprawiany na terenie Meksyku i stosowany do celów leczniczych pod różnymi postaciami. Tabaka to sproszkowany tytoń, często wzbogacany dodatkami aromatycznymi, przeznaczony do zażywania przez nos. W odróżnieniu od papierosów nikotyna jest wchłaniana nie przez płuca, ale śluzówkę nosa. Zażywanie tabaki było praktykowane przez rdzennych mieszkańców obu Ameryk na długo przed wyprawą Kolumba. W Europie pojawiła się pod koniec XV wieku, kiedy Hiszpanie i Portugalczycy sprowadzili tytoń. W Lizbonie w połowie XVI wieku tabaka była używana przez lekarzy, którzy wierzyli, że zioło może wyleczyć zarówno kiłę, jak i raka. Królowej Francji Katarzynie Medycejskiej cierpiącej na uporczywe bóle głowy zalecano tabakę. Tytoń, zażywany przez nos, wywoływał kichanie i tym samym „usuwał z głowy zbędne wilgotności”, które uważano za przyczynę migreny. W przypadku Katarzyny okazała się skutecznym lekarstwem, dlatego królowa nazwała otrzymane sadzonki tytoniu Herba Regina (zioło królowej). To wystarczyło, aby tabaka zagościła na wszystkich europejskich dworach. Stała się bardziej elegancką – wręcz arystokratyczną – formą używania tytoniu, którego palenie było już wówczas zwyczajem powszechnym. Szczególną popularność zyskała w wieku XVIII – raczyli się nią przedstawiciele wszystkich stanów, zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Do tego, by zawsze była pod ręką, służyły specjalne małe i szczelnie zamykane pojemniczki – tabakierki. Wykonywano je z przeróżnych materiałów, wykorzystując też formy stworzone przez naturę, na przykład rogi zwierzęce. Stąd przysłowie „Ciemny jak tabaka w rogu”. Wśród arystokracji wykształcił się specjalny ceremoniał zażywania tabaki, a tabakierki stały się luksusowymi precjozami o ozdobnych kształtach i wyrafinowanej dekoracji.

Barbara Czajkowska