Figura kultu zmarłych

Wyrzeźbiona w steatycie figurka kultu zmarłych pomdo (liczba mnoga pomda lub pomta) przedstawiają postać kobiety w pozycji siedzącej. Po jej bokach umieszczono symetrycznie dwie głowy ludzkie. Kissi traktują pomda jako manifestację ich zmarłych przodków. Ustawiają je na ołtarzach rodzinnych i składają im ofiary. Współcześnie traktowane są również jako przynoszące szczęście figurki powodzenia, które uważa się także za opiekunów gospodarstwa domowego.

Figurki pomda zazwyczaj znajdowano w ziemi lub w kanałach wodnych. Nie są wytworami ich obecnych użytkowników. Jedna z teorii zakłada, że zostały wykonane przez przodków Kissi – Kirim i Bullom, grupy etniczne, które w przeszłości zamieszkiwały tereny Liberii, Gwinei i Sierra Leone. Niejasny jest również cel ich powstawania. Niektórzy badacze uważają, że pierwotnie przedstawiały postaci obdarzone kultem, chwałą czy dostojeństwem, na przykład przywódców grupy lub duchy opiekuńcze pól uprawnych. Problem sprawia także ich datowanie. Według części specjalistów pochodzą z XV–XVI wieku. Trudności w datowaniu rzeźb pomda wykorzystują handlarze afrykańską rzeźbą. W ostatnich dziesięcioleciach stały się one bowiem niepowtarzalnym produktem rękodzieła, pamiątką z rzadko odwiedzanych krańców Afryki Zachodniej.

Katarzyna Findlik-Gawron