Etażerka

Półka/etażerka
Po zakończeniu rewolucji francuskiej i upadku dyrektoriatu, programowo deklarującego  prostotę w urządzaniu wnętrz, na początku XIX w. sztukę zdominował nowy styl. Pojawił się z przyjściem do władzy Napoleona Bonaparte i nazywany był stylem cesarstwa – po francusku „empire”. Nowa moda wyrażała osobiste upodobania Napoleona I zainspirowanego potęgą starożytnych cywilizacji – greckiej, rzymskiej i egipskiej. Empire stał się propagandowym narzędziem gloryfikacji Cesarstwa Francuskiego i jego władcy. Rozpowszechniony w Europie, styl rozwijał się na terenie Polski, zapatrzonej w zwycięstwa militarne Napoleona, dającego nadzieję na odzyskanie utraconej niepodległości kraju. W urządzaniu wnętrz nową modę wyróżniały bezpośrednie zapożyczenia wzorców starożytnych. Tam, gdzie ich brakowało, tworzono pseudo antyczne dzieła. Szczególnie dobrze widać to w meblarstwie. Moda empirowa narzucała ścisłą symetrię, gładkie płaszczyzny i wyraziste linie. Meble wykonywano zazwyczaj z mahoniu lub oklejano warstwą  mahoniowego forniru. Do starożytnych epok nawiązywały także ozdoby, na przykład uskrzydlone popiersia kobiet zwane hermami, wieńczące wsporniki półek prezentowanej etażerki, zakończone dołem parami bosych stóp stojących na trójbocznej podstawie. Wielopoziomowa otwarta półka zwana etażerką pojawiła się we Francji w drugiej połowie XVIII w., pod  nazwą „étagère” oznaczającego w języku francuskim półkę („étager” – kondygnacja, piętro), spopularyzowała się XIX w.

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967