Sypialnia Paradna (Sypialnia Apartamentu Paradnego)

Nazwy historyczne: sypialnia „Chambre a Coucher” (ok. 1780 r.); „Gabinet” (pocz. XIX w.); „Pokój sypialny JW Hrabiny Pani” (do 1862 r.); „pokój toaletowy” (do 1889 r.); „apartament galowy” (lata 90 XIX w.); „Sypialnia Paradna” (1933 r.).
Nazwy inne: Sypialnia Apartamentu Paradnego.
Czas powstania: 1629 – 1642 (?); ok. 1780 r.  – sypialnia „Chambre a Coucher”; po 1780 r. –  XIX w. – zmiany wystroju i funkcji; lata 90 XIX w. – zmiana wystroju i funkcji.
Architekci: n.n. (od 1629 do lat 90 XIX w.); Amand Luis Bauqué, Albert Pio (lata 1890 – 1895, zmiana wystroju).
Artyści: Franciszek Smuglewicz (polichromia drzwi, lata 90 XVIII w.); stolarze wiedeńscy (lata 90 XIX w.).

Sypialnia Paradna jest jednym z trzech pomieszczeń Apartamentu Paradnego położonego we wschodniej amfiladzie pierwszego piętra zamku. Ok. 1780 r. istniał tu apartament bardzo podobny w układzie wnętrz do północnego Apartamentu Damskiego (Izabeli Lubomirskiej).
Sypialnia „Chambre a Coucher”, umieszczona między „Chambre de Parade” i „Cabinet”, miała dwoje drzwi w amfiladzie i mniejsze przejście w ścianie południowej prowadzące do „Passage” (wygrodzonego na zapleczu sąsiedniego „Cabinet”, z przejściem na Korytarz Wschodni). Pokój, doświetlały dwa okna w ścianie wschodniej, a ogrzewały kominek w ścianie południowej i piec we wnęce ściany północnej (z paleniskiem dostępnym z Korytarza Wschodniego). We wnęce przy ścianie zachodniej stało łóżko.
W czasach Izabeli Lubomirskiej w pokoju urządzono „Gabinet” dla przebywającego często w Łańcucie Adama Kazimierza Czartoryskiego (+1823) – brata Księżnej Marszałkowej. W pierwszych latach XIX w. wnętrze miało „obicie Papierowe Żółte na płótnie ze Szlakami czarnemi w Arabesko malowane.”   
Po śmierci Izabeli Lubomirskiej w 1816 r. i podziale majątku między jej wnuków w 1822 r. właścicielem Łańcuta został Alfred I Potocki, ożeniony w 1814 r. z Józefiną Czartoryską.
Młodzi Potoccy urządzili dla siebie w pokojach pierwszego piętra wschodniego skrzydła zamku Apartament Zimowy, do którego należał dawny „Gabinet” przerobiony na „Pokój sypialny JW. Hrabiny Pani”.
Sypialnia Józefiny Potockiej była przedzielona „arkadą na dwu kolumnach 4ro graniastych wspartą i sztukaterią ozdobioną.” Sufit „filunkiem wyrazistym okrążony, z rozetą pośrodku” był malowany, a ściany tapetowane. Za arkadą ścianę obito „materyą w kwiaty duże […], i listwami złoconemi w pasy ozdobione.” Posadzkę ułożono z dębowych tafli. Pokój ogrzewano kominkiem w obudowie z czarnego lub szarego marmuru. W przejściach amfilady w połowie XIX w. istniały fornirowane mahoniem drzwi „ozdobione malowidłem, pod politurą”. Oprócz nich dwoje mniejszych drzwi prowadziło na zaplecze wygrodzone z pokoju murowaną ścianą od strony zachodniej.
Po śmierci Józefiny i Alfreda I Potockich w 1862 r. zamek łańcucki odziedziczył ich syn Alfred II Potocki, ożeniony w 1851 r. z Marią Sanguszkówną. Urządzili oni na pierwszym piętrze własne apartamenty. Alfred II zajął Męski Apartament (dawny północny Stanisława Lubomirskiego), a jego żona  - większą część wschodniego Apartamentu Zimowego. Dawny „Chambre a Coucher”, służący za „Gabinet” Adama Kazimierza Czartoryskiego, a później sypialnię Józefiny Potockiej, stał się toaletowym pokojem Marii Potockiej. Wyposażenie wnętrza zapamiętała w 1885 r. jej synowa Elżbieta z Radziwiłłów, żona Romana Potockiego: „Z drugiej strony jadalnego pokoju wchodziło się do apartamentu mojej teściowej. Pokój sypialny […], toaletowy obok przepierzony wpół szafami […]. Umywalnia […] w niskim przyległym pokoiku.”  
Po śmierci Alfreda II w 1889 r., w trakcie przebudowy zamku prowadzonej dla Elżbiety i Romana Potockich w latach 1889 – 1912 według projektów Amanda Luisa Bauqué i Alberta Pio, przepierzony szafami pokój toaletowy Marii z Sanguszków włączono do Apartamentu Paradnego przeznaczonego dla najdostojniejszych gości odwiedzających Łańcut. Elżbieta Potocka pisała: „[…] stolarze robili boazerję […] w apartamencie galowym, dawnym mojej teściowej”.
W przejściach amfilady wschodniej Potoccy zachowali dwie pary mahoniowych, polichromowanych drzwi. Na płycinach, oprócz malowideł groteskowych, w środkowych sześciobocznych polach znajdują się wizerunki Bachantki (Jesień) i Zimy (północne drzwi) oraz dwóch niezidentyfikowanych kobiecych alegorii (południowe drzwi). Niewykluczone, że autorem pochodzących z lat 90 XVIII w. malowideł był Franciszek Smuglewicz.
W nowo urządzonej Sypialni Apartamentu Paradnego zachował się podział wnętrza z czasów Józefiny Potockiej, z wyodrębnioną od zachodu prostokątną alkową. Maskowane służbowe drzwi prowadzą z alkowy na wygrodzony korytarzyk przylegający do zachodniej ściany sypialni i dalej do umieszczonej od południa garderoby, a przez dwuskrzydłowe drzwi na Korytarz Wschodni.  
Ściany w Sypialni Paradnej są wyłożone boazerią, w dolnej części płycinową, w górnej – ramową krosnową, wypełnioną tkaniną w naprzemienny pasiasty wzór. Nową obudowę alkowy wykonano w pełnej boazerii płycinowej, uzupełnionej kroksztynami i dekoracją snycerką. Jej wąska przestrzeń jest ujęta dołem w boazerię płycinową i ramową z tkaniną powyżej, jak reszta wnętrza. Spójną z wystrojem pokoju oprawę wnęk okiennych stanowią mocowane na zawiasach płycinowe okiennice. Nadproża z ornamentowanym fryzem i gzymsem, ujęte obustronnie w woluty, zamykają profilowane obrzeża portali drzwiowych. Płycinę w supraporcie północnej ozdobiono sztukatorskimi girlandami kwiatowymi, a południowej – grającym puttem. Boazerię wieńczy  gzyms sztukatorski wzbogacony motywem kimationu. Na środku obwiedzionego fasetą sufitu umieszczono rozetę sztukatorską. W południowej ścianie ustawiono kominek w obudowie z ciemnego szarego marmuru. Wyposażenie uzupełniają empirowe meble i neoempirowy żyrandol kryształowy.

Podstawowa bibliografia:
•    Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.
•    Majewska - Maszkowska Bożena, Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej, Warszawa 1976.
•    Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [w]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1994.
•    Potocka Elżbieta, Łańcut - wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].
•    Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lwów 1933.

Opracowanie:
Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967
Faustyna Bożętka